Science / Το «αρσενοβόρο» βακτήριο: επιστημονική αστοχία ή υπερβάλλων ζήλος;

Στο αφιλόξενο περιβάλλον της λίμνης Μόνο επιβιώνουν τα βακτήρια του γένους Ηalomonadaceae, αλλά είναι αυτός λόγος για να θεωρηθεί ότι υπάρχει ζωή σε άλλους πλανήτες;

Στο αφιλόξενο περιβάλλον της λίμνης Μόνο επιβιώνουν τα βακτήρια του γένους Ηalomonadaceae, αλλά είναι αυτός λόγος για να θεωρηθεί ότι υπάρχει ζωή σε άλλους πλανήτες;

Πρόσφατα δημοσιεύτηκε ένα άρθρο στο υψηλού κύρους περιοδικό «Science» με τίτλο «Ενα βακτήριο που μπορεί να αναπτύσσεται με τη χρήση αρσενικού αντί φωσφόρου». Το βακτήριο αυτό απομονώθηκε από τη λίμνη Μono της Καλιφόρνιας, ένα υπεραλατόφιλο και αλκαλόφιλο περιβάλλον, και χαρακτηρίστηκε φυλογενετικά ότι ανήκει στην οικογένεια των αλατόφιλων βακτηρίων Ηalomonadaceae με συγγενέστερο είδος το Ηalomonas venusta.
Οι συγγραφείς του άρθρου αυτού με επικεφαλής τη Felisa Wolfe-Simon, γνωστή και με το παρατσούκλι Ιron-Lisa, ισχυρίζονται ότι το βακτήριο αυτό μπορεί να αποτελεί μια νέα μορφή ζωής που μπορεί να αναπτύσσεται ενσωματώνοντας το εξαιρετικά τοξικό στοιχείο αρσενικό αντί φωσφόρου στα βιομόριά του και ιδιαίτερα στο DΝΑ. Η κυριότερη ένδειξη για έναν τέτοιο ισχυρισμό ήταν ότι κύτταρα του βακτηρίου αυτού μπορούσαν να αναπτύσσονται σε ένα θρεπτικό μέσο το οποίο περιείχε αρσενικό υπό την απουσία φωσφόρου.
Οι ερευνητές απέκλεισαν την πιθανή παρουσία φωσφόρου με εκτεταμένες δεκαδικές αραιώσεις. Επίσης, παρουσιάζουν στοιχεία για την ενσωμάτωση αρσενικού σε DΝΑ, πρωτεΐνες και λιπίδια. Παρά ταύτα, παρουσιάζουν ότι η ανάπτυξη του βακτηρίου βελτιώνεται κατά πολύ παρουσία φωσφόρου. Η αντικατάσταση του Ρ με το χημικά συγγενές προς αυτό Αs παρουσιάζεται ως υψίστης εξελικτικής και γεωχημικής σημασίας, καθώς επίσης και ως ένδειξη μορφών ζωής διαφορετικής χημικής βάσης από ό,τι γνωρίζουμε ως σήμερα, μια ένδειξη περί ύπαρξης ζωής και σε άλλους πλανήτες.
Η δημοσίευση αυτή προκάλεσε, δικαιολογημένα, πολλές συζητήσεις και αντιδράσεις στον επιστημονικό χώρο εξάπτοντας την κοινή γνώμη και κατ΄ επέκταση τα μέσα ενημέρωσης παγκοσμίως. Δικαιολογημένα, γιατί οι ερευνητές αυτοί έσπευσαν να δημοσιεύσουν έναν ισχυρισμό για ένα εξαιρετικά καινοτόμο εύρημα χωρίς να εξαντλήσουν στοιχειώδη πειράματα που να το επιβεβαιώνουν.
Συνοπτικά, (α) η παντελής απουσία Ρ από το μέσο ανάπτυξης δεν επιβεβαιώνεται, (β) η απομόνωση και απλή ηλεκτροφόρηση DΝΑ δεν αποτελεί απόδειξη, γιατί εσωτερικοί δεσμοί με Αs είναι εξαιρετικά ασταθείς, (γ) καθαρό DΝΑ δεν απομονώθηκε και η παρουσία Αs σε αυτό δεν επιβεβαιώθηκε βιοχημικά, (δ) αν επρόκειτο για νέα μορφή ζωής, θα έπρεπε να αποτελεί τουλάχιστον ένα διαφορετικό φυλογενετικό taxon και όχι ένα γνωστό γένος Ηalomonas. Η ύπαρξη εκπροσώπων αυτού του γένους και άλλων ανθεκτικών σε αρσενικό είναι γνωστή από καιρό. Οι οργανισμοί αυτοί συγκεντρώνουν αρσενικό σε ειδικά κενοτόπια, κάτι που επιβεβαιώθηκε και για το συγκεκριμένο στέλεχος, το οποίο προφανώς παρουσιάζει μια πολύ μεγαλύτερη ανεκτικότητα σε Αs από ό,τι τα ως σήμερα γνωστά.
ΠΗΓΗ