Η σημασία των ονείρων

Οι περισσότεροι άνθρωποι ονειρεύονται με ενθουσιασμό, νομίζοντας ότι τα όνειρα τους κρατούν για ώρες, ενώ στην πραγματικότητα διαρκούν μόλις μερικά λεπτά.

Επίσης, οι περισσότεροι δίνουν μεγάλη σημασία στην εξήγηση των νυχτερινών τους οραμάτων. Μάλιστα, σύμφωνα με μια νέα έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Personality and Social Psychology, η πλειοψηφία των ανθρώπων σε τρεις πολύ διαφορετικές χώρες – την Ινδία, τη Νότιο Κορέα και τις Ηνωμένες Πολιτείες- πιστεύει ότι τα όνειρα τους αποκαλύπτουν σημαντικά κρυμμένα μυστικά.

Σύμφωνα με την έρευνα, το 74% των Ινδών, το 65% των Νοτιοκορεατών και το 56% των Αμερικανών διατηρούν την παραδοσιακή φροϋδική άποψη περί ονείρων: ότι είναι πύλες για το ασυνείδητο.

Ωστόσο, μετά από τόσα χρόνια ερευνών, που αποδεικνύουν ότι οι περισσότερες από τις γνωστικές μας λειτουργίες είναι αποτέλεσμα πολύπλοκών αλλά ευδιάκριτων αλληλεπιδράσεων μεταξύ πρωτεϊνών και νευρώνων, πώς γίνεται τόσοι λογικοί άνθρωποι να εξακολουθούν να παίρνουν τα όνειρα τόσο σοβαρά; Στο κάτω-κάτω, η εγκεφαλική δραστηριότητα δεν είναι μυστηριώδης αλλά- ως επί το πλείστον- ιδιαίτερα προβλέψιμη.

Οι συγγραφείς της μελέτης –ψυχολόγοι Carey Morewedge από το Πανεπιστήμιο Carnegie Mellon και Michael Norton από το Χάρβαρντ- διατυπώνουν διάφορες θεωρίες. Κατά πρώτον, τα όνειρα συχνά περιλαμβάνουν οικεία πρόσωπα και τοποθεσίες, το οποίο σημαίνει ότι δεν τα απορρίπτουμε εξ αρχής. Επιπλέον, λόγω του ότι δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε το περιεχόμενο των ονείρων σε μια εξωτερική πηγή- επειδή αυτό το περιεχόμενο εμφανίζεται αυθόρμητα και από το εσωτερικό- δεν μπορούμε να το εξηγήσουμε όπως εξηγούμε τις τυχαίες σκέψεις που έχουμε ενόσω είμαστε ξυπνητοί. Εάν σκεφθεί κάποιος την έκρηξη μιας βόμβας την ώρα που κάθεται στο γραφείο του, ίσως θυμηθεί ότι παρακολούθησε τις ειδήσεις το προηγούμενο βράδυ. Ωστόσο, οι άνθρωποι δυσκολεύονται περισσότερο με την εξήγηση των ονείρων. Ίσως οι ειδήσεις να προκάλεσαν το όνειρο, σκεπτόμαστε. Ίσως να είναι και το προαίσθημα κάποιας επίθεσης. Αρεσκόμαστε στο να εξηγούμε τα όνειρα ευρέως, και αυτές οι πράξεις εξήγησης είναι που δίνουν νόημα στα όνειρα μας.

Οι άνθρωποι είμαστε παράλογοι με τα όνειρα, όπως ακριβώς είμαστε παράλογοι με πολλά άλλα πράγματα. Παίρνουμε συνεχώς χαζές αποφάσεις βασιζόμενοι σε ανόητες πληροφορίες όπως οι φυλετικές προκαταλήψεις, η λανθασμένη κατανόηση κάποιων στατιστικών στοιχείων ή τα όνειρα. Οι Morewedgeκαι Norton παραθέτουν μια από τις πιο διάσημες μελέτες της σύγχρονης εποχής για να αναδείξουν τη συλλογική ανοησία μας, από μια έκθεση των ψυχολόγων Amos Tversky και Daniel Kahneman, δημοσιευμένη στο περιοδικό Science το 1974. Σε αυτή την έκθεση, οι Tversky και Kahneman παρουσιάζουν ένα πείραμα, στο οποίο οι συμμετέχοντες έχουν κληθεί να εκτιμήσουν το ποσοστό των αφρικανικών χωρών που εκπροσωπούνται στον ΟΗΕ. Προτού μαντέψουν, οι ερευνητές περιέστρεψαν μπροστά τους έναν τροχό της τύχης με αριθμούς από το ένα μέχρι το εκατό. Οι συμμετέχοντες έτειναν να επιλέξουν έναν αριθμό κοντινό σε αυτόν που είχε δείξει ο τροχός, παρόλο που ο τροχός ήταν άσχετος με τις αφρικανικές χώρες.

Άπειρα παραδείγματα έχουν επιβεβαιώσει ότι οι περισσότεροι από εμάς κάνουμε τέτοιου είδους λάθη – δηλαδή, παίρνουμε μια απόφαση η οποία βασίζεται σε ανυπόστατες πληροφορίες, όπως ένα τυχαίο νούμερο σε τροχό της τύχης. Όλοι παίρνουμε χαζές αποφάσεις βασισμένες σε ανόητες πληροφορίες. Γι' αυτό δίνουμε βαρύτητα στα όνειρα. Βέβαια, οι χαζές επιλογές δεν είναι και απαραιτήτως κακές.

Ένα τελευταίο εύρημα της έρευνας είναι πως όταν οι άνθρωποι βλέπουν ότι κάτι καλό συνέβη στους φίλους τους, τείνουν να επιβεβαιώνουν το όνειρο περισσότερο από όταν ονειρευτούν ότι κάτι κακό συνέβη στους φίλους τους. Παρομοίως, δίνουμε περισσότερη βαρύτητα στα όνειρα που δείχνουν ότι οι εχθροί μας τιμωρήθηκαν και λιγότερη σε αυτά που οι εχθροί μας αναδεικνύονται νικητές. Συμπερασματικά, η επεξήγηση των ονείρων μας αναδεικνύει λιγότερο την ανθρώπινη τάση για αναζήτηση της αλήθειας α λα Δον Κιχώτη, και πολύ περισσότερο μια άλλη ανθρώπινη ιδιότητα: την αισιόδοξη σκέψη.

by SociaLMagazinE