Οι άνθρωποι δεν είναι το μοναδικό νοήμων είδος που υπάρχει στο σύμπαν, σύμφωνα με την άποψη κάποιων αστρονόμων. Στο βιβλίο με τίτλο «Κοσμική Συντροφιά» (Cosmic Company) υποστηρίζεται ότι είναι απίθανο οι εξωγήινοι του διαστήματος να μοιάζουν σαν τον ΕΤ του Hollywood - μικροί, πράσινοι και καραφλοί - και ότι παρόλο που οι εξωγήινοι είναι πολύ απίθανο να επισκεφτούν τη Γη, μπορεί να στέλνουν ραδιοσήματα στο διάστημα προκειμένου να μας ενημερώσουν για την ύπαρξή τους.
Το βιβλίο με τίτλο 'Κοσμική Συντροφιά' (Cosmic Company), «είναι μια εξήγηση του γιατί πιστεύουμε ότι υπάρχουν εκεί έξω, πώς τους φαινόμαστε, πώς πρέπει να μοιάζουν και τι μπορεί να σημαίνει να βρούμε ζωή σε άλλους πλανήτες » ανέφερε ο συγγραφέας Seth Shostak, αστρονόμος και ανώτερο στέλεχος στο Ινστιτούτο Έρευνας για Εξωγήινη Νοημοσύνη (Search for Extraterrestrial Intelligence Institute, SETI) στην πόλη Mountain View, της Καλιφόρνια. Το Ινστιτούτο διεξάγει έρευνες στην αστρονομία, στις πλανητικές επιστήμες και στην εξέλιξη. Παρελθοντικά ερευνητικά προγράμματα έχουν χρηματοδοτηθεί από τη NASA, το Εθνικό Ίδρυμα Επιστήμης (National Science Foundation) και πολυάριθμα πανεπιστήμια και ιδρύματα.
Πέρα από τον Γαλαξία μας
Ο Shostak και η συνεργάτιδα συγγραφέας Alexandra Barnett, αστρονόμος και διευθυντικό στέλεχος του Chabot Space and Science Center στο Oakland της Καλιφόρνια, βασίζουν τις απόψεις τους σ' έναν αριθμό παραγόντων. Περιλαμβάνουν τα δισεκατομμύρια χρόνια κατά τα οποία θα μπορούσε να εξελιχθεί η εξωγήινη ζωή και την αφθονία πλανητών και αστεριών σε άλλες περιοχές του σύμπαντος που είναι πιθανό να διαθέτουν παρόμοιες περιβαλλοντολογικές συνθήκες όπως αυτές που συναντάμε στη Γη.
«Είναι πραγματικά ζήτημα στατιστικής» ανέφερε η Barnett. «Σύμφωνα με τις επικρατούσες απόψεις το σύμπαν έχει ηλικία 12 με 15 δισεκατομμύρια χρόνια. Οι άνθρωποι έχουν υπάρξει μόλις τα τελευταία 40.000 χρόνια. Είμαστε πραγματικά τα νέα παιδιά της γειτονιάς. Θα ήταν πολύ δυσκολοχώνευτο να πιστέψουμε ότι δεν εξελίχτηκε τίποτε άλλο σε όλο αυτό το χρόνο και χώρο».
Το σύμπαν είναι πράγματι απέραντο. Το 1924 ο αστρονόμος Edwin Hubble έδειξε ότι υπήρχαν γαλαξίες πέρα από τον δικό μας. «Περισσότερο από μισό αιώνα μετά το τηλεσκόπιο Hubble έχει δείξει ότι υπάρχουν τουλάχιστον 100 δισεκατομμύρια παρόμοιοι γαλαξίες» ανέφερε ο Shostak. Ο Γαλαξίας μας (στην αγγλική βιβλιογραφία αναφέρεται με το όνομα «Milky Way», ήτοι ο «Δρόμος του Γάλακτος»), είναι το σπίτι τουλάχιστον 100 δισεκατομμυρίων αστέρων. Άφθονοι είναι επίσης και οι πλανήτες. Από το 1995, όταν βρέθηκε ο πρώτος πλανήτης στο μέγεθος του Δία έξω από το ηλιακό μας σύστημα, οι αστρονόμοι κατάφεραν να αναγνωρίσουν πολυάριθμους πλανήτες ακόμα, όλοι με μάζα περίπου 300 φορές μεγαλύτερη της Γης.
«Οι Πλανήτες είναι πραγματικά τόσο συνηθισμένοι όσο και οι τηλεφωνικοί πυλώνες» επισήμανε ο Shostak. «Αυτή τη στιγμή, γνωρίζουμε ότι υπάρχουν εκτός του ηλιακού μας συστήματος πλανήτες (σε τροχιά) στο 10 ή 12% των αστέρων που βλέπουμε. Μέχρι τώρα μόνο πολύ μεγάλοι πλανήτες έχουν βρεθεί, αλλά θα ήταν μεγάλη έκπληξη να υπάρχουν μόνο μεγάλοι. Δε νομίζω ότι το πιστεύει κανείς αυτό».
Μέχρι τώρα, η αναζήτηση για νοήμονα ζωή έχει κατά κάποιο τρόπο εμποδιστεί από ανεπαρκή τεχνολογία. Πολύ λίγοι αστέρες έχουν χαρτογραφηθεί σε πολύ χαμηλή ευαισθησία από τα τηλεσκόπια της Γης και του διαστήματος. Όμως το 2007, η NASA εκτόξευσε την «Αποστολή Kepler», έναν ανεπάνδρωτο διαστημικό εξερευνητικό δορυφόρο ικανό να ανιχνεύει μικρότερους πλανήτες στο μέγεθος του Ερμή, του Άρη και της Γης. Η αποστολή είναι ειδικά σχεδιασμένη να αναζητά πλανήτες εκεί που οι επιστήμονες πιστεύουν ότι βρίσκεται η βιώσιμη ζώνη (habitable zone), την απόσταση δηλαδή από έναν αστέρα όπου το υγρό νερό μπορεί να διατηρηθεί στην επιφάνεια του πλανήτη.
Προγράμματα σαν το Κέπλερ και το νέο Allen Telescope Array, μια σειρά από αντένες που βρίσκεται κοντά στο ηφαίστειο Mount Lassen στην Καλιφόρνια που θα βοηθήσει τους αστρονόμους να χαρτογραφήσουν 100.000 άστρα μέχρι το 2015, θα πρέπει να αυξήσουν τις πιθανότητες εντοπισμού εκπομπής ραδιοσήματος από εξωγήινη ύπαρξη, λένε οι αστρονόμοι.
«Το τελικό κριτήριο είναι ότι υπάρχει μια τεράστια ποσότητα 'ακίνητης περιουσίας' και δεν φαίνεται να υπάρχει κάτι ξεχωριστό στη γειτονιά μας. Ο ήλιος μας δεν είναι κάποιος ξεχωριστός αστέρας. Η Γη είναι απλά ένας βράχος», ανέφερε ο Shostak. «Το να σκεφτούμε κάτι διαφορετικό είναι σα να τοποθετούμε για ακόμα μια φορά τους εαυτούς μας στο κέντρο του σύμπαντος και οι επιστήμονες είναι πολύ επιφυλακτικοί γι' αυτό. Το πράξαμε στο παρελθόν και αποδείχτηκε λάθος».
Αναζητώντας Νοήμονα Ζωή
Τα υλικά κατασκευής της ζωής στη Γη, σύνθετες οργανικές ενώσεις και αμινοξέα, είναι άφθονα στο σύμπαν και μπορούν να βρεθούν σε μετεωρίτες, κομήτες και σε διαστρικά αέρια και σκόνη.
«Υπάρχει μια αυξανόμενη κατανόηση για την ύπαρξη μιας άλλης βιολογίας στο ηλιακό μας σύστημα», επισήμανε ο Shostak. «Υπάρχουν βαθιοί ωκεανοί στα φεγγάρια του Δία και ορισμένες ενδείξεις ότι ο Άρης σε μια πρώιμη εποχή πραγματικά φιλοξενούσε κάποια μορφή ζωής. Συνεπώς, αν υπάρχουν δύο ή ίσως ακόμα και τρείς περιπτώσεις σε αυτό το ηλιακό σύστημα μόνο όπου η ζωή θα μπορούσε να προκύψει, δεν είναι παράλογο να υποθέσουμε ότι παρόμοιες περιπτώσεις προέκυψαν σε άλλα ηλιακά συστήματα».
Φυσικά, υπάρχει διαφορά ανάμεσα στην ζωή και στην νοήμονα ζωή και οι επιστήμονες διαφωνούν για την πιθανότητα εξέλιξης νοημοσύνης σε άλλο πλανήτη. Μερικοί πιστεύουν ότι πρέπει να υπάρξουν πολύ ειδικές συνθήκες για να εξελιχθεί η νοημοσύνη. Ο εξέχων εξελικτικός βιολόγος του Πανεπιστημίου του Harvard, Stephen Jay Gould, έγραψε ότι η δημιουργία της νοημοσύνης ήταν ένα εξαιρετικά ασυνήθιστο γεγονός που απαιτούσε έναν αριθμό συγκεκριμένων γεγονότων για να προκύψει τα οποία δεν θα μπορούσαν να αναπαραχθούν ξανά.
Ο Shostak και η Barnett έχουν διαφορετική άποψη. Επιχειρηματολογούν ότι υπάρχουν εξελικτικοί μηχανισμοί που ενθαρρύνουν τη νοημοσύνη, ειδικότερα μεταξύ των κοινωνικών ατόμων.
«Για παράδειγμα, εάν μπορείς να διαισθανθείς τις ενέργειες των αρσενικών δίπλα σου, ας πούμε ότι πρόκειται να κλέψουν την τροφή σου ή το ταίρι σου, τότε θα έχεις αυξημένη αναπαραγωγική επιτυχία, κατά συνέπεια η επόμενη γενιά πρόκειται να αποκτήσει μεγαλύτερη ικανότητα να ζει σ' ένα κοινωνικό περιβάλλον» τόνισε ο Shostak. «Αυτή είναι πολύ γενική συμπεριφορά, δεν είναι υπερφυσική, την βλέπεις στους μεγάλους πιθήκους βεβαίως, αλλά την βλέπεις επίσης και στα δελφίνια και τις φάλαινες».
«JO ο Εξωγήινος»
Όσο για το πώς μία νοήμονα εξωγήινη μορφή ζωής θα μπορούσε να μοιάζει στην περίπτωση που υπάρχει τέτοια, είναι ζήτημα εικασίας του καθενός. Ο Shostak και η Barnett δημιούργησαν τον 'JO τον Εξωγήινο', έναν χαρακτήρα καρτούν για ένα σόου σε πλανητάριο στο Εθνικό Διαστημικό Κέντρο του Leicester, στην Αγγλία, προκειμένου να διερευνήσουν το ερώτημα. «Είναι σαν το παιδικό πόστερ εξωγήινου» δήλωσε ο Shostak. «Ένας πολύ συμβατικός τύπος εξωγήινου, γκρι και μαλακός και ανθρωποειδής, πολύ ανθρωπομορφικός. Όχι ακριβώς αυτό που θα περιμέναμε».
Παρά την έλλειψη γένους, ο JO παρουσιάζει ορισμένες από τις βασικές αρχές της φυσικής και της μηχανικής που μπορούν να υπαγορεύσουν το πώς θα μπορούσε να μοιάζει μια άλλη μορφή ζωής. «Ένας εξωγήινος πιθανότατα θα πρέπει να είναι μεγαλύτερος από αρουραίο επειδή οι αρουραίοι έχουν αρκετά μικρούς εγκεφάλους και μια νοήμονα μορφή ζωής θα χρειαζόταν έναν μεγαλύτερο εγκέφαλο», επισήμανε η Barnett. «Λίγο μεγαλύτερο από μια γάτα, αλλά όχι μεγαλύτερο από έναν ελέφαντα διότι υπάρχουν περιορισμοί στο πόσο βάρος μπορεί να υποστηρίξει ένα σώμα».
Ο JO ο Εξωγήινος έχει δύο μάτια, στηριζόμενος στην υπόθεση ότι μία εξωγήινη μορφή ζωής θα βρισκόταν σ' ένα πλανήτη με τροχιά γύρω από ένα άστρο. Οτιδήποτε ζωντανό πάνω στη Γη που ζει στο φως έχει αναπτύξει μάτια. Γιατί δύο αντί για ένα; Τα δύο προσφέρουν το εξελικτικό πλεονέκτημα της μεγαλύτερης ικανότητας να πιάσεις το επόμενο γεύμα σου, σύμφωνα με την Barnett. Γιατί όχι δέκα μάτια; Διότι θα κόστιζαν ένα τεράστιο ποσό ενέργειας του εγκεφάλου προκειμένου να επεξεργαστεί όλα τα σήματα με μικρό ή καθόλου πρόσθετο όφελος. Σχετικά με τα άκρα του σώματος, οι δύο επιστήμονες εικάζουν ότι ένας εξωγήινος θα διέθετε περισσότερα από ένα, ειδικότερα αν κατασκεύαζε ραδιοτηλεσκόπια, αλλά μια εικοσάδα άκρων θα ήταν υπερβολικός αριθμός. Και πάλι θα απαιτούσε μεγάλη ποσότητα ενέργειας του εγκεφάλου για να συντονίσει και τα είκοσι, υποστήριξε η Barnett.
Δεδομένων των απέραντων αποστάσεων μεταξύ των άστρων, καταμετρημένων με όρους τρισεκατομμυρίων μιλίων, ο Shostak είναι επιφυλακτικός ως προς την πιθανότητα να δεχτούμε κάποια επίσκεψη από τους εξωγήινους, αν και θεωρεί αρκετά πιθανό ότι υπάρχουν. Σύμφωνα με τον ίδιο: «Υπάρχει τεράστιο ενδιαφέρον πάνω στην εξωγήινη ζωή, κυρίως από την σκοπιά ότι αυτή μας έχει επισκεφτεί. Δεν πιστεύω ότι έχει συμβεί αυτό, όπως δεν το πιστεύουν ούτε οι περισσότεροι επιστήμονες απ' όσο νομίζω. Αυτό που θα θέλαμε περισσότερο να εκφράσουμε είναι η πιθανότητα να υπάρχουν εξωγήινοι ακόμα κι αν δεν μας έχουν επισκεφτεί, και ότι τους αναζητάμε».
Δημήτρης Μητρόπουλος
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου