Φράουλες και ραδιενέργεια

 

Μπορεί το τίναγμα των φτερών μιας πεταλούδας στην Ιαπωνία να προκαλέσει Τσουνάμι στις ΗΠΑ; Αυτή η απλουστευτική αλλά αντιπροσωπευτική αποτύπωση της επιστημονικής θεωρίας του Χάους, επανέρχεται στο προσκήνιο με δραματικό τρόπο, λόγω της καταστροφής που έπληξε την Ιαπωνία.
Την ώρα που γράφεται  το κείμενο, τρείς πυρηνικοί αντιδραστήρες στην πληγείσα περιοχή Fukushima έχουν απολέσει όλα τα συστήματα ψύξης και η υπερθέμανση του Πυρήνα δεν είναι εφιαλτικό σενάριο αλλά απτή πραγματικότητα. Ακούω και διαβάζω τις καθησυχαστικές ανακοινώσεις κάποιων ειδικών και καθόλου δεν με πείθουν.
Εξίσου καθησυχαστικοί ήταν και όταν εξερράγη και το Τσερνόμπιλ, οι πλέον λαϊκιστές μάλιστα κατανάλωναν φράουλες με το κιλό μπροστά στις κάμερες για να πείσουν την Ελληνική κοινή γνώμη πως δεν έχουν μολυνθεί τα φυτικά προϊόντα. Και βέβαια είχαν μολυνθεί και βέβαια η ραδιενέργεια πέρασε με την εγκληματική τους στάση, στον πληθυσμό.
Θυμάμαι τις ημέρες που το ραδιενεργό νέφος έφτανε στην Ελλάδα, μαζί με μερικούς φίλους και φίλες μοιράζαμε αυτοσχέδια-χειρόγραφα και φωτοτυπημένα- τρικάκια στην Κόρινθο, πηγαίνοντας από αυλή σε αυλή στις φαμίλιες που –καθησυχασμένες από τους επιστήμονες, σούβλιζαν τον πατροπαράδοτο οβελία: «Καλή σας όρεξη με το ραδιενεργό σας αρνάκι».
Έτσι και τώρα, αυτές τις δραματικές στιγμές που τουλάχιστον τρείς πυρηνικοί αντιδραστήρες είναι πιο κοντά στο λιώσιμο του πυρήνα παρά στην  αποτροπή του με ανυπολόγιστες συνέπειες τουλάχιστον για την Ιαπωνία, οι ειδικοί, σπεύδουν να καθυσυχάσουν: «Δεν είναι ο ίδιος τύπος αντιδραστήρα με το Τσέρνομπιλ, δεν θα είναι ίδια η καταστροφή».
Εντάξει λοιπόν κύριοι. Θα είναι αλλιώτικη. Πάλι όμως, είτε ένας, είτε δύο, είτε τρείς πυρήνες λιώσουν, όπως και να το αποκαλέσεις, η ιστορία με μια φράση θα το καταγράψει: «Μια από τις μεγαλύτερες πυρηνικές καταστροφές στην ιστορία της ανθρωπότητας». Ας καταστροφολογήσουμε, ευχόμενοι βεβαίως αυτό να περιοριστεί στην προκείμενη υπόθεση εργασίας: οι πυρήνες λιώνουν και τεράστιες ποσότητες ραδιενέργειας εκλύονται στην ατμόσφαιρα.  Η εξέλιξη είναι αναπόφευκτα χαοτική:
-θα φυσήξουν άνεμοι προς το Τόκιο, προς την Κίνα ή προς τον Βόρειο Ειρηνικό;
-Θα μολυνθούν χίλιοι, 100 χιλιάδες ή 10 εκατομμύρια άνθρωποι; Θα μολυνθεί το έδαφος και το νερό  σε άγνωστη έκταση και για επίσης άγνωστο (στην πραγματικότητα)  χρονικό διάστημα;  Ή όχι;
Το πρόβλημα με τις καθησυχαστικές δηλώσεις των συγκεκριμένων ειδικών είναι απλό:
Στηρίζεται σε προγνωστικά, υπολογιστικά μοντέλα, σε δεδομένα εργαστηρίου και σε θεωρητικές μαθηματικές εξισώσεις. Σε ότι αφορά τις πραγματικές συνέπειες, έχουμε μόνο το προηγούμενο του Τσερνόμπιλ, όπου τα μοντέλα έκαναν πασαρέλα και η πραγματικότητα τα γκρέμιζε σαν χάρτινους πύργους.
Η εξέλιξη μιας πυρηνικής καταστροφής πρώτου μεγέθους, είναι χαοτική. Απρόβλεπτη. Η εκ των υστέρων αξιολόγησή της κατά κανόνα περιλαμβάνει πολλές, πολλές νεκροψίες. Χιλιάδες ή και εκατομμύρια καρκίνους. 10ετίες και 100ετίες αθεράπευτα μολυσμένων εκτάσεων.
Και κάτι ακόμη: διεθνώς το πυρηνικό λόμπι προέβαλε τους Ιαπωνικούς πυρηνικούς αντιδραστήρες ως απόδειξη πως η ασφαλής λειτουργία τους είναι εφικτή, ακόμη και σε σεισμογενής περιοχές, όπως η Ελλάδα. Είμαι σε θέση να γνωρίζω πως μέλη της κυβέρνησης Καραμανλή (με γνώση πιθανά και προτροπή του ιδίου θα τολμήσω να πω) το έψαξαν το πράμα. Να υποθέσω πως προτεραιότητά τους ήταν το ενεργειακό μέλλον της χώρας και όχι τα συμφέροντα του πυρηνικού λόμπι που ήθελε να εκμεταλλευτεί μια επένδυση 15-25 δισ δολαρίων σε μια χώρα με τις υψηλότερες σεισμικότητες του πλανήτη; Προσωπικά αμφιβάλλω για τα ταπεινά και πατριωτικά ελατήρια μιας τέτοιας ζύμωσης που επιχειρήθηκε σε ενδιαφέρουσα έκταση το 2007-2009. (Αλλά αυτό είναι θέμα γνώμης, όχι γνώσης).
Ο Γιώργος Παπανδρέου σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει στον γράφοντα (περιβάλλον 21 Απρίλιος 2009), ήταν απόλυτος. Απάντησε με οκτώ ξεκάθαρα και αιτιολογημένα ΌΧΙ:
“Η θέση μας είναι ξεκάθαρα όχι. Και αυτό δεν είναι μια θέση που αναθεωρείται με κάποια νέα δεδομένα. Όχι γιατί δεν θα υποθηκεύσουμε το μέλλον μας σε μια ανάπτυξη με πυρηνικά απόβλητα και απαξιωμένες μελλοντικά πυρηνικές μονάδες. Όχι γιατί δεν θέλουμε να ανατρέψουμε τις βασικές επιλογές στο ενεργειακό ισοζύγιο που θα γίνουν στο πλαίσο της πράσινης ανάπτυξης. Όχι γιατί οικονομικά δεν συμφέρει τη χώρα μας. Όχι γιατί η εξάρτηση σε ενεργειακό και τεχνολογικό επίπεδο θα είναι τεράστια.Όχι γιατί η κοινωνία μας θα εμπλακεί σε μακροχρόνιες άσκοπες σκληρές διαμάχες. Όχι γιατί δημιουργεί θέματα ασφαλείας απέναντι σε ενέργειες τρίτων και κινδύνους στρατικοποίησης της κοινωνίας μας για την αντιμετώπισή τους. Όχι γιατί θέλουμε να έχουμε ξεχωριστή πράσινη ταυτότητα στην παγκόσμια οικονομία…”
Και καλό είναι τέτοιες μέρες να μην ξεχνάμε πως η Ελλάδα κινδυνεύει να βρεθεί σύντομα σε απόλυτο πυρηνικό κλοιό: Τουρκία, Αλβανία, Βουλγαρία, Ιταλία, Αίγυπτος χορεύουν με το Ουράνιο.
Η πυρηνική ενέργεια αποτελεί επιπρόσθετα μια ανήθικη μορφή ενέργειας:
- Η εκμετάλλευση της από μια χώρα προσδίδει οφέλη αποκλειστικά στην ίδια όσο όλα πάνε καλά, η καταστροφή όμως αφορά άμεσα και δραματικά όλους τους γείτονές της οι οποίοι βεβαίως δεν επωφελήθηκαν από την ενέργεια που παρήχθει. Το καλό, δικό μου. Το κακό, όλων μας.
Ζω στην Αυστραλία, τη χώρα με τα μεγαλύτερα αποθέματα Ουρανίου στον πλανήτη. Μέσα στην τραγικότητα των στιγμών, αισιοδοξώ πως η Ιαπωνική πυρηνική δοκιμασία, θα κλείσει τη συζήτηση για το πυρηνικό μέλλον εδώ.

του Αλέκου Μάρκελλου