Ποια προβλήματα υγείας προκαλεί η έκθεση στη ραδιενέργεια;

Με το βλέμμα της διεθνούς κοινότητας στραμμένο στο πυρηνικό εργοστάσιο στη Φουκουσίμα της Ιαπωνίας, ας ρίξουμε μια ματιά στις επιπτώσεις που μπορεί να έχει για τον ανθρώπινο οργανισμό η έκθεση σε ραδιενεργό νέφος.

Ποια είναι τα προβλήματα υγείας που συνδέονται με την έκθεση στην ακτινοβολία;

Ανάλογα με τη διάρκεια της έκθεσης και το πόση ακτινοβολία δεχτήκαμε, τα αποτελέσματα μπορεί να είναι έντονα και άμεσα, με τη μορφή δηλητηρίασης, ναυτίας, πυρετού και πονοκεφάλου, ακόμη και θανάτου ή πιο μακροπρόθεσμα, με τη μορφή αυξημένου κινδύνου εκδήλωσης καρκίνου.

Οι εργαζόμενοι στο εργοστάσιο που προσπαθούν να κρυώσουν τις υπερθερμασμένες ράβδους καυσίμων και να αποτρέψουν την τήξη τους, πιθανόν να εκδηλώσουν τα υψηλότερα επίπεδα έκθεσης, στο συντομότερο χρονικό διάστημα. Αυτοί αντιμετωπίζουν και το μεγαλύτερο ρίσκο να εκδηλώσουν κάποια ασθένεια λόγω της ραδιενέργειας ή να παρουσιάσουν οξύ σύνδρομο ακτινοβολίας, η οποία μπορεί να βλάψει τους ιστούς, να εμποδίσει το μυελό των οστών να δημιουργεί νέο αίμα και ανοσοποιητικά κύτταρα, ακόμη και να προκαλέσει σοβαρές ασθένειες ή τελικά το θάνατο. Οι άνθρωποι που εκτίθενται σε υψηλά επίπεδα ακτινοβολίας διατρέχουν επίσης μεγαλύτερο κίνδυνο μόλυνσης, γι’αυτό θα πρέπει να απομονώνονται σε αποστειρωμένα περιβάλλοντα προκειμένου να προστατεύονται από βακτήρια και ιούς.

Για τη μείωση των κινδύνων, οι ρυθμιστικοί οργανισμοί, καθορίζουν όρια για το χρονικό διάστημα το οποίο μπορούν οι εργαζόμενοι να εκτίθενται σε καταστάσεις που εμπεριέχουν κίνδυνο υπερβολικής έκθεσης σε ακτινοβολία. Τα όρια αυτά υπολογίζονται κατά κανόνα με τη μορφή της σωρευτικής ετήσιας έκθεσης. Έτσι μόλις οι εργαζόμενοι φτάσουν αυτό το επίπεδο, δεν πρέπει να εκτεθούν σε παραπάνω ακτινοβολία.

Στις ΗΠΑ, η Πυρηνική Ρυθμιστική Επιτροπή περιορίζει τους εργαζόμενους σε 50 millisieverts έκθεσης σε ακτινοβολία ανά έτος. Στο Νο 2 αντιδραστήρα του εργοστασίου στη Φουκουσίμα, τα επίπεδα ακτινοβολίας κυμαίνονταν σε περίπου 73 microsieverts (0.073 millisieverts), πριν από μια αλλαγή στην ένταση και την κατεύθυνση του αέρα, που τα εκτόξευσε σε 11.900 microsieverts (11,9 millisieverts), τρεις ώρες αργότερα.

Οι μακροπρόθεσμες συνέπειες της έκθεσης σε ακτινοβολία, για την υγεία, περιλαμβάνουν την εκδήλωση καρκίνου, ιδίως εκείνου του θυρεοειδούς, αφού ο αδένας αυτός είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος στις συνέπειες της ακτινοβολίας. Και πάλι, ο κίνδυνος ποικίλει ανάλογα με την απόσταση, τη δόση και τη διάρκεια της έκθεσης.

Οι άνθρωποι μέσα και γύρω από τους προβληματικούς αντιδραστήρες είναι πιθανό να έχουν αυξημένους μακροπρόθεσμους κινδύνους εκδήλωσης καρκίνου, από άλλους. Για την πλειοψηφία των Ιαπώνων πάντως, ο κίνδυνος αυτός είναι σχετικά μικρός, σύμφωνα με τον Dr. David Brenner, διευθυντή του κέντρου για την ακτινολογική έρευνα στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια. «Η έκθεση στην οποία υποβάλλονται τα περισσότερα άτομα - σε αντίθεση με εκείνα που βρίσκονται ακριβώς έξω από το εργοστάσιο - εξακολουθεί να είναι αρκετά χαμηλή», είπε στο περιοδικό ΤIME και συνέχισε: «είναι σημαντικό να τονιστεί ότι ο κίνδυνος εκδήλωσης καρκίνου, υπό κανονικές συνθήκες, είναι ήδη μεγάλος ούτως ή άλλως και αυτό για το οποίο μιλάμε τώρα, είναι μια πολλή μικρή αύξηση, πέραν του γενικά μεγάλου κινδύνου εκδήλωσης καρκίνου. Δεν πρόκειται για διπλασιασμό του κινδύνου ή κάτι τέτοιο».

Η διαφορά ανάμεσα στο εν εξελίξει περιστατικό στη Φουκουσίμα και στην έκρηξη στην πυρηνική μονάδα του Τσερνομπίλ στην Ουκρανία, το 1986 είναι ότι η τελευταία απελευθέρωσε ένα πιο επικίνδυνο νέφος ραδιενεργού υλικού - το οποίο τελικά παρασύρθηκε σε όλη τη Δυτική Ευρώπη – που, σύμφωνα με κάποιες μελέτες, δείχνει να έχει συμβάλει σε 2.000 παραπάνω καρκίνους και ενδεχομένως περισσότερους, τα επόμενα χρόνια.

Βέβαια, μπορεί να εκλυθεί επιπλεόν ραδιενεργό υλικό και από το εργοστάσιο της Φουκουσίμα, αλλά μέχρι στιγμής, το υλικό που έχει απελευθερωθεί, φαίνεται να έχει ως επί το πλείστον διαχυθεί στην ατμόσφαιρα, αναφέρει στο CNN ο Dr. Kirby Kemper , πυρηνικός φυσικός και καθηγητής Φυσικής στο Florida State University.

Έχει δοθεί η εντολή στους ανθρώπους κοντά στο εργοστάσιο, να παραμείνουν σε εσωτερικούς χώρους. Μπορεί αυτό να μειώσει πραγματικά την έκθεση στην ακτινοβολία;

Ναι. Η παραμονή σε εσωτερικούς χώρους και η σφράγιση των σπιτιών, είναι ένας τρόπος να προληφθεί η κατάποση ή η έκθεση σε οποιοδήποτε ραδιενεργό υλικό που μπορεί να βρίσκεται στη σκόνη ή σε άλλα σωματίδια του αέρα και επομένως η μόλυνση του δέρματος, των ρούχων και των μαλλιών μας.

Το διάστημα που θα πρέπει να παραμένουμε σε εσωτερικούς χώρους, εξαρτάται από το χρόνο ημιζωής (η περίοδος της αντίδρασης της μισής ποσότητας των ενεργών αντιδρώντων) του ραδιενεργού υλικού. Ο κίνδυνος για την υγεία θα μπορούσε να μειωθεί σημαντικά μετά από μία εβδομάδα, στην περίπτωση του ραδιενεργού ιωδίου, ή σε πολλά χρόνια, στην περίπτωση του καισίου.

Μολύνονται και τα τρόφιμα;

Σύμφωνα με Ιάπωνες αξιωματούχους, οι εκρήξεις στους τέσσερις αντιδραστήρες έχουν εκλύσει ραδιενεργό ιώδιο 131 και καίσιο 137. Επειδή το ιώδιο έχει χρόνο ημιζωής μόλις μια εβδομάδα, τα χόρτα, τα φυτά και τα ζώα που εκτίθενται σε αυτό θα πρέπει να καθαριστούν από τυχόν υπολειμματικό υλικό μέσα σε λίγες εβδομάδες. Εάν δεν απελευθερωθεί κι άλλο ραδιενεργό υλικό στον αέρα, λέει ο Brenner, δε θα υπάρξει νέα ραδιενεργή μόλυνση, όσονα αφορά στα τρόφιμα. Το αντίδοτο στο ραδιενεργό καίσιο, το οποίο κατανέμεται ομοιόμορφα στον οργανισμό με κάπως αυξημένες συγκεντρώσεις στο μυϊκό σύστημα και είναι διαίτερα τοξικό, είναι το κυανούν της Πρωσσίας ή Πρωσσικό μπλέ.

Το καίσιο 137 είναι αρκετά διαφορετικό, αφού έχει μεγαλύτερο χρόνο ημιζωής, 30 ετών.

Πάντως και οι δύο μορφές ραδιενεργού υλικού είναι βαρύτερες από τον αέρα, και η ικανότητά τους να διασκορπίζονται γρήγορα είναι περιορισμένη.

Εν τω μεταξύ και τουλάχιστον για μερικές εβδομάδες, λέει ο Brenner, «μην πίνετε το γάλα [από τη γύρω περιοχή]. Η οδός εισόδου του ραδιενεργού ιωδίου στους ανθρώπους, είναι μέσω του γάλατος. Το ιώδιο μολύνει το έδαφος, περνάει στο χορτάρι, οι αγελάδες τρώνε το χορτάρι, και συγκεντρώνεται έτσι στο γάλα που πίνουν οι άνθρωποι».

Υπάρχει ασφαλής απόσταση για τον άνθρωπο, όταν συμβαίνει μια πυρηνική καταστροφή;

Αυτό είναι δύσκολο να απαντηθεί, καθώς εξαρτάται από τα ρεύματα και τον αέρα, καθώς και από την ημιζωή του ραδιενεργού υλικού που απελευθερώνεται στον αέρα. Ευτυχώς, φαίνεται ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση της Ιαπωνίας, οι άνεμοι ωθούν τα υλικά από τη Φουκουσίμα προς τη θάλασσα και μακριά από τις πιο πυκνοκατοικημένες πόλεις της Ιαπωνίας.

Είναι οι συνέπειες της έκθεσης σε ακτινοβολία σωρευτικές;

Ναι. Γι’ αυτό οι ρυθμιστικοί οργανισμοί θέτουν ετήσια όρια αποδεκτής έκθεσης για τους υπαλλήλους που εργάζονται τακτικά γύρω από ραδιενεργό υλικό.

Μπορούν τα ραδιενεργά σωματίδια να μεταδοθούν από άνθρωπο σε άνθρωπο;

Ναι, με δύο τρόπους. Συνήθως, το ραδιενεργό υλικό που προσκολλάται στη σκόνη ή σε άλλα μικρά σωματίδια και με αυτά μεταφέρεται στο δέρμα ή στα ρούχα, μπορεί να μεταφερθεί μέσω της σωματικής επαφής.

Επίσης, ένα άτομο που έχει μολυνθεί εσωτερικά, μπορεί να εκπέμπει σωματίδια στα ούρα, στο αίμα ή τον ιδρώτα, και μέσω της επαφής με αυτά τα υγρά, υπάρχει κίνδυνος μετάδωσης της μόλυνσης.

Αν μολυνθούμε, πώς μπορούμε να απαλλαγούμε από το ραδιενεργό υλικό;

Τα εξωτερικά σωματίδια ραδιενεργού υλικού μπορούν να απομακρυνθούν με καλό πλύσιμο, αλλά πρέπει να είμαστε προσεκτικοί ώστε να μην εξαπλωθούν μικροσκοπικά κομμάτια του υλικού στο δέρμα μας, κατά την απομάκρυνση του μολυσμένου ρούχου.

Εάν είναι μολυσμένος ο θυρεοειδής αδένας, το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί με ιωδιούχο κάλιο, το οποίο εξουδετερώνει ορισμένες από τις επιπτώσεις της ακτινοβολίας στους ιστούς.

Η ιαπωνική κυβέρνηση έχει διανείμει περίπου 230.000 μονάδες ιωδίου σε κέντρα εκκένωσης, όπου έχουν μεταφερθεί οι κάτοικοι που βρίσκονται κοντά στο εργοστάσιο Φουκουσίμα, για προληπτικούς λόγους.

SociaLMagazinE