Το άδοξο τέλος του Τσε

Αυτές τις μέρες διαβάζω το βιβλίο Legacy of Ashes. The History of the CIA του Tim Weiner. Πρόκειται για μια πλήρη και σε βάθος ιστορία της αμερικανικής αυτής υπηρεσίας, και βασίζεται στα απόρρητα αρχεία της, που έχουν αποχαρακτηριστεί πρόσφατα. (Δεν γνωρίζω αν κυκλοφόρησε στα ελληνικά).

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει, μεταξύ πολλών άλλων,  η περιγραφή του τέλους του Τσε Γκεβάρα στη Βολιβία. Αξίζει νομίζω να το παραθέσουμε.

Το 1966, την εξουσία της πάμφτωχης Βολιβίας ανέλαβε ο ακροδεξιός στρατηγός Rene Barrientos, τον οποίο στήριζε η CIA, ξοδεύοντας μάλιστα περισσότερο από $1 εκατομμύριο υπέρ του.

Σύμφωνα με τα απόρρητα αρχεία της εποχής, «τα χρήματα θα στηρίξουν μια σταθερή κυβέρνηση που τάσσεται υπέρ των συμφερόντων των ΗΠΑ… και για να στερεώσουν τη χούντα στη προσπάθεια που κάνει να φέρει την ειρήνη στη χώρα».

Τον Απρίλιο του 1967, ο Barrientos ενημέρωσε τον Αμερικανό πρέσβη στη Βολιβία Douglas Henderson, ότι οι στρατιώτες του εντόπισαν τον Τσε στα βουνά της χώρας. Ο πρέσβης ενημέρωσε αμέσως τη CIA στη Ουάσιγκτον, η οποία απέστειλε επί τόπου δυο Κουβανούς πράκτορές της, βετεράνους της αποτυχημένης απόπειρας του Κόλπου των Χοίρων.

Ένας από αυτούς ήταν ο Felix Rodriguez, ο οποίος σε όλη τη διάρκεια της αποστολής του έστειλε αρκετά σήματα από το «μέτωπο». Τα σήματα αυτά αποχαρακτηρίστηκαν το 2004, και είναι τα μόνα αναμφισβήτητα στοιχεία κάποιου αυτόπτη μάρτυρα γύρω από το τέλος του Τσε, που κατά τα άλλα έχει τυλιχτεί  από μια μυθολογία.

Από το χωριό Higueras, όπου κρατούσαν τον Τσε, ο Rodriguez επικοινωνούσε μέσω ασυρμάτου με τον σταθμάρχη της CIA στη πρωτεύουσα La Paz, ο οποίος με τη σειρά του αναμετέδιδε τις πληροφορίες στο Langley. Από εκεί, ο τότε διευθυντής της υπηρεσίας Richard Helms τα πήγαινε χέρι χέρι στον πρόεδρο Johnson στον Λευκό Οίκο.

Τον Οκτώβριο του 1967, ο Τσε είχε πιαστεί αιχμάλωτος μετά από μια μάχη με Βολιβιανούς κομάντος. Είχε ένα τραύμα στο πόδι, αλλά κατά τα άλλα ήταν σε καλή κατάσταση. Τα όνειρά του για τη δημιουργία ενός νέου Βιετνάμ στα βουνά της Βολιβίας είχαν αποδειχθεί φρούδα. Οι στρατιώτες τον κλείδωσαν σε ένα μικρό σχολείο. Σύμφωνα με τον Rodriguez, την τύχη του θα αποφάσιζε η βολιβιανή στρατιωτική διοίκηση την επόμενη μέρα.

«Προσπαθώ να τον κρατήσω ζωντανό, αλλά είναι πολύ δύσκολο…», ανέφερε ο Rodriguez στον ασύρματο.

Το πρωί της επομένης, ο Rodriguez άρχισε να ανακρίνει τον Τσε, ο οποίος κάθονταν στο πάτωμα, δεμένος χεροπόδαρα, ενώ δίπλα του ήταν πεταμένα τα πτώματα δυο Κουβανών συντρόφων του.

Οι δυο άνδρες μίλησαν για τις μάχες του Τσε στο Κονγκό, αλλά και για την εξέλιξη της κουβανικής επανάστασης. Ο Τσε του είπε πως ο Κάστρο είχε σκοτώσει μόνο 1.500 πολιτικούς του αντιπάλους, εκτός από αυτούς στον Κόλπο των Χοίρων. «Τους αντάρτες που εισέβαλλαν στη χώρα, η κυβέρνηση τους εκτέλεσε…», είπε, και σύμφωνα με τον Rodriguez εκείνη τη στιγμή χαμογέλασε, αντιλαμβανόμενος  και τη δική του παρόμοια κατάσταση ως αντάρτη στο έδαφος της Βολιβίας.

Σύμφωνα πάντα με τον Rodriguez ο Τσε του ανέλυσε πως με το δικό του χαμό, το αντάρτικο κίνημα θα πάει πίσω, αλλά στο τέλος τα ιδανικά του θα κυριαρχήσουν. Εξήγησε πως δεν είχε ετοιμάσει κάποιο σχέδιο διαφυγής από τη Βολιβία, αφού ήταν αποφασισμένος ή να πετύχει ή να χαθεί.

Στις 11:50 πμ, η στρατιωτική διοίκηση έστειλε διαταγή να τον εκτελέσουν.

«Ο Γκεβάρα εκτελέσθηκε με μια ριπή στη 1:15 μμ», ανέφερε μέσω ασυρμάτου ο Rodriguez.

Τα τελευταία του λόγια ήταν: «Πείτε στη γυναίκα μου να ξαναπαντρευτεί, και πείτε στον Φιντέλ ότι η επανάσταση θα ξαναφουντώσει στη Λατινική Αμερική».

Απευθυνόμενος στον εκτελεστή του είπε: «Θυμήσου, σκοτώνεις έναν άνδρα».

Στα κεντρικά της CIA, ο υπεύθυνος βάρδιας που πήρε το σήμα για το τέλος του Τσε, ήταν ο Tom Polgar.

«Μπορείτε να μας στείλετε τα δαχτυλικά του αποτυπώματα;» ρώτησε τον σταθμάρχη στη La Paz.

«Μπορούμε να σας στείλουμε τα δάχτυλά του…», ήταν η απάντηση.

Κάποιοι είχαν ήδη κόψει τα χέρια του νεκρού Τσε.

Strange Attractor