Συστήματα παρακολούθησης που καταγράφουν πρόσωπα και συμπεριφορές

Τα ηλεκτρονικά συστήματα παρακολούθησης και αναγνώρισης προσώπων, εκφράσεων και συμπεριφορών χρησιμοποιούνται πλέον σε πολλούς τομείς της καθημερινότητας. Φυλακές, νοσοκομεία, διαδικτυακές εφαρμογές μέχρι και εταιρίες μάρκετινγκ χρησιμοποιούν τέτοια συστήματα για την εξυπηρέτηση διαφόρων σκοπών, ωστόσο η συνεχής αύξηση της παρακολούθησης στη σύγχρονη κοινωνία παραμένει αμφιλεγόμενη.

Οι κάμερες υψηλής ανάλυσης, όπως αυτές που ενσωματώνονται στα κινητά τηλέφωνα και τους υπολογιστές μας έχουν πλέον χαμηλό κόστος και βρίσκονται παντού. Το κόστος αποθήκευσης εικόνων μειώνεται και τα προγράμματα για τον έλεγχο και την επεξεργασία οπτικοακουστικών δεδομένων εξελίσσονται διαρκώς. Αυτό έχει οδηγήσει στην εξάπλωση των συστημάτων παρακολούθησης σε πολλούς διαφορετικούς τομείς και εφαρμογές.

Σε αμερικανικές φυλακές ξεκίνησε πειραματική χρήση συστημάτων παρακολούθησης που, όχι μόνο καταγράφουν τις δραστηριότητες των κρατουμένων, αλλά εντοπίζουν ύποπτες κινήσεις και ειδοποιούν τους φύλακες. Τα συστήματα αυτά αναγνωρίζουν πρόσωπα, χειρονομίες και πρότυπα ανθρώπινων συμπεριφορών. Για παράδειγμα όταν δουν δύο ομάδες να κινούνται η μία εναντίον της άλλης σημαίνουν συναγερμό στέλνοντας γραπτό μήνυμα τους φρουρούς. Αυτό μπορούν φυσικά να το κάνουν και οι ίδιοι οι φρουροί, ωστόσο οι κάμερες είναι πάντα σε επιφυλακή, δεν ανοιγοκλείνουν τα βλέφαρα ούτε ξεχνούν.

Αντίστοιχα, σε νοσοκομείο της Νέας Υόρκης χρησιμοποιούνται πειραματικά συστήματα παρακολούθησης που υπενθυμίζουν στους γιατρούς και τις νοσοκόμες να πλένουν τα χέρια τους και τους ειδοποιούν όταν κάποιος ασθενής κινδυνεύει να πέσει από το κρεβάτι ή στριφογυρνά εξαιτίας του πόνου.

Παρόμοια τεχνολογία χρησιμοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης για την κατασκευή ενός καθρέφτη που εντοπίζει τον αριθμό των καρδιακών παλμών του ανθρώπου που βρίσκεται μπροστά του, καταγράφοντας μόνο τη ροή του αίματος στα αγγεία του προσώπου του. Το σύστημα μπορεί να εξελιχθεί ώστε να εντοπίζει την αρτηριακή πίεση, το επίπεδο οξυγόνου στο αίμα κλπ.

Εφαρμογές για την αναγνώριση των εκφράσεων του προσώπου και η αντιστοίχησή τους σε συναισθήματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να βοηθήσουν αυτιστικά παιδιά να κατανοούν τα συναισθήματα των άλλων. Επίσης χρησιμοποιούνται πειραματικά ήδη στον τομέα του μάρκετινγκ, για την καταγραφή και ανάλυση των αντιδράσεων των καταναλωτών κάποιου προϊόντος ή των θεατών κάποιας ταινίας.

Οι δύο Αμερικανίδες κατασκευάστριες του λογισμικού ανάλυσης εκφράσεων προσώπου Affectiva δηλώνουν ότι έχουν ενδιαφερθεί για το λογισμικό τους μεγάλες εταιρίες πώλησης, ακόμα και μία διαδικτυακή υπηρεσία γνωριμιών. Ωστόσο επιμένουν ότι η καταγραφή των καταναλωτών ή χρηστών να γίνεται με τη συγκατάθεσή τους. Ο λόγος που προτιμάται το λογισμικό αυτό είναι ότι με τη συνήθη μέθοδο των ερωτηματολογίων η καταγραφή δεν είναι πάντα ακριβής ή αληθής, ενώ η καταγραφή των εκφράσεων παρέχει λεπτομερή ανάλυση των αντιδράσεων.

Η Google είναι από τους πρωτοπόρους στη χρήση τεχνολογίας εντοπισμού προσώπων και εικόνων. Έχει εισάγει το Street View, που παρακολουθεί δρόμους από κάμερες ασφαλείας, το Picasa που αναγνωρίζει τα πρόσωπα στις φωτογραφίες και τελευταία το Goggles που εντοπίζει στο διαδίκτυο πληροφορίες για το αντικείμενο ή το μέρος που περιέχεται σε μία φωτογραφία.

Ωστόσο οι τεχνολογίες αυτές έχουν και αρνητικές προοπτικές. Για παράδειγμα η εφαρμογή Goggles επίτηδες δεν περιέχει αναγνώριση προσώπων, καθώς θα ήταν επικίνδυνο κάποιος να τραβά φωτογραφία έναν ανυποψίαστο άγνωστο και αυτομάτως να βρίσκει πληροφορίες γι' αυτόν στο διαδίκτυο. Επιπλέον η παρακολούθηση και καταγραφή των εκφράσεων σε δημόσιους χώρους, σχολεία, εργασιακούς χώρους έχει συνέπειες στην ιδιωτικότητα αλλά και τη δημιουργικότητα και τον αυθορμητισμό των ανθρώπων. Φυσικά η χρήση τέτοιων λογισμικών από το κράτος για καταστολή και παρακολούθηση μπορεί να οδηγήσει σε έντονα καταπιεστικό καθεστώς.

Όπως και κάθε επιστημονική ανακάλυψη, τέτοια λογισμικά καταγραφής προσώπων, εκφράσεων και συμπεριφορών μπορεί να έχουν θετικές αλλά και απρόβλεπτα αρνητικές συνέπειες. Θα υπάρξει άραγε η κατάλληλη ισορροπία ή οδεύουμε πράγματι προς μία κοινωνία "Μεγάλου Αδελφού";