Μηχανές που αναγνωρίζουν συναισθήματα: επιστημονική φαντασία ή σύγχρονη πραγματικότητα;

Η πρώτη μας επαφή με αυτήν την τεχνολογία έγινε στην ταινία «2001, η οδύσσεια του διαστήματος». Σε αυτήν την μνημειώδη ταινία του 1968, ο HAL, ένας υπολογιστής, παρακολουθεί τους αστροναύτες, εκφράζει συναισθήματα, παίρνει ακόμα και αποφάσεις για την τύχη μιας διαστημικής αποστολής.

Τι είναι όμως αυτό που κάνει τόσο δύσκολη την υλοποίηση τέτοιων υπολογιστών; Σκεφτείτε μόνο ότι πρέπει να συνδυάσουμε ιδέες από τρία διαφορετικά επιστημονικά πεδία: αναγνώριση, που σημαίνει ότι πρέπει να χρησιμοποιήσουμε μεθόδους μηχανικής μάθησης για να εκπαιδεύσουμε τους υπολογιστές μας, συναισθήματα, για τα οποία έχουμε στη διάθεσή μας εμπειρία και γνώση χιλιετιών, και υλοποίηση σε υπολογιστές, πράγμα που σημαίνει πως όλα όσα θεωρούμε δεδομένα όταν κοιτάμε το πρόσωπο ενός ανθρώπου ή ακούμε τη φωνή του, πρέπει να περάσουν μέσα από μια κάμερα ή ένα μικρόφωνο.

Σε ό,τι αφορά στα συναισθήματα, η πιο δημοφιλής θεωρία, αυτή του Paul Ekman, αναφέρει πως υπάρχουν έξι βασικά συναισθήματα (χαρά, λύπη, έκπληξη, φόβος, απέχθεια, θυμός), τα οποία είναι αναγνωρίσιμα από όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από πολιτισμικό ή κοινωνικό υπόβαθρο. Έτσι, αρκεί να εκπαιδεύσουμε τους υπολογιστές μας να ταξινομούν αυτά που ακούν και βλέπουν σε μια από αυτές τις έξι κατηγορίες. Για να το πετύχουμε αυτό, μπορούμε να μιμηθούμε τον τρόπο με τον οποίο μαθαίνει ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Εξειδικευμένα νευρικά κύτταρα δέχονται τα ερεθίσματα από τα αισθητήρια όργανα και προσαρμόζονται έτσι ώστε να μπορούν να αναγνωρίζουν αυτά που βλέπει και ακούει ο άνθρωπος. Στην περίπτωσή μας, σύμφωνα με μελέτες ψυχολόγων, τα ερεθίσματα αυτά είναι τα χαρακτηριστικά του προσώπου, δηλαδή η μορφή που παίρνουν τα φρύδια, τα μάτια και το στόμα, και κάποια ποιοτικά χαρακτηριστικά της φωνής, όπως η ένταση, η χροιά ή ο ρυθμός με τον οποίο εκφέρονται οι λέξεις.

Ελπίζω μόνο να μην προσπαθήσουν να μας θυσιάσουν για χάρη κάποιας αποστολής, όπως ο HAL...