Εδώ, στο Βόρειο Πόλο, φυλάσσονται οι σπόροι κάθε ξεχωριστού φυτού της γής

Σχεδόν όλα τα κράτη αποθηκεύουν τους σπόρους τους ώστε να είναι δυνατή η μεταφύτευση στις τοπικές καλλιέργειες σε περίπτωση φυσικής καταστροφής. Η Παγκόσμια Τράπεζα Σπόρων Svalbard όμως είναι η σύγχρονη κιβωτός για τους σπόρους όλης της γης. Βρίσκεται στο νησί Spitsbergen του νορβηγικού αρχιπελάγους Svalbard, το οποίο βρίσκεται σε απόσταση 1120 χλμ από το Βόρειο Πόλο και στόχος της είναι να βοηθήσει στη συντήρηση της βιοποικιλότητας στον πλανήτη, κρατώντας ένα αντίγραφο ασφαλείας από τα αντίγραφα ασφαλείας της κάθε χώρας.

Η τράπεζα αυτή είναι αναγκαία και χωρίς την απειλή φυσικής καταστροφής γιατί το ήμισυ των τραπεζών σπόρων σε αναπτυσσόμενες χώρες βρίσκεται σε κίνδυνο λόγω γενικής αστάθειας. Ο Cary Fowler, εκτελεστικός διευθυντής της τράπεζας, λέει ότι η γη χάνει ένα σημαντικό ποσοστό της βιοποικιλότητας «σε καθημερινή βάση». «Όταν μια ποικιλία σπόρου εξαφανίζεται, χάνουμε τη δυνατότητα να εκμεταλλευτούμε το μοναδικό χαρακτηριστικό της στο μέλλον. Κάποια από αυτές τις ποικιλίες ίσως αποδειχτεί ότι κατέχει το κλειδί για την αντίσταση σε ένα συγκεκριμένο επιβλαβές έντομο ή ασθένεια, ή ότι είναι πραγματικά ανθεκτική στη θερμότητα. Έτσι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στο μέλλον για να μας βοηθήσει να προσαρμοστούμε στις κλιματικές αλλαγές». Ακόμη και μια φαινομενικά απλή καλλιέργεια, όπως το σιτάρι, μπορεί να έχει 200.000 ποικιλίες και κάθε ποικιλία έχει μια σειρά από ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που καθορίζουν τον τρόπο αντίδρασης σε υψηλές ή χαμηλές θερμοκρασίες, ή σε ορισμένες ασθένειες ή παράσιτα.

«Ακόμα και οι συντηρητικές προβλέψεις σχετικά με την κλιματική αλλαγή δείχνουν ότι μέχρι τα μέσα του αιώνα τεράστιες περιοχές της Αφρικής, για παράδειγμα, θα αντιμετωπίσουν ένα είδος κλίματος που είναι σε αντίθεση με τις μεθόδους καλλιέργειας που έχουν αναπτυχθεί μέχρι σήμερα. Πώς θα γίνει να προσαρμοστούν αυτές οι χώρες στο μελλοντικό κλίμα; Ένας τρόπος είναι να πειραματιστούν χρησιμοποιώντας αυτή την πλούσια αποθήκη με σπόρους που θα κάνουν δυνατές τις καλλιέργειες. Είναι σημαντικό για το μέλλον της επισιτιστικής ασφάλειας», δήλωσε ο Fowler. Σπόροι που παραμένουν βιώσιμοι για μικρό χρονικό διάστημα, όπως αυτός του μαρουλιού, μπορούν να αντέξουν για περίπου 50 χρόνια. Όμως πειραματικά αποτελέσματα δείχνουν ότι άλλοι σπόροι – όπως το σόργο (τύπος σιταριού) μπορούν να αποθηκευτούν με ασφάλεια για σχεδόν 20.000 χρόνια.

To θησαυροφυλάκιο σπόρων λειτουργεί με την αρχή του χρηματοκιβωτίου σε μια τράπεζα. Το κτίριο ανήκει στην τράπεζα και το κουτί και τα περιεχόμενά του ανήκουν στον καταθέτη. Κάθε καταθέτης υπογράφει μια συμφωνία ασφαλείας με τη NordGen, η οποία ενεργεί εξ ονόματος της Νορβηγίας. Κανένας καταθέτης δεν έχει πρόσβαση σε κανένα άλλο «χρηματοκιβώτιο» άλλου καταθέτη και η βάση δεδομένων και των καταθετών είναι ευθύνη της NordGen.

Τα τρία δωμάτια αποθήκευσης που βρίσκονται στο πίσω μέρος σφραγίζονται με αεροστεγείς πόρτες. Κάθε δωμάτιο μπορεί να χωρέσει περίπου 1,5 εκατομμύρια μικρές συσκευασίες σπόρων. Η παρακολούθηση πραγματοποιείται ηλεκτρονικά: δεν υπάρχουν υπάλληλοι που δουλεύουν εκεί σε καθημερινή βάση. Το θησαυροφυλάκιο μπορεί να αποθηκεύσει μέχρι και 4,5 εκατομμύρια δείγματα, τα οποία συντηρούνται στους -18° C, αλλά ακόμα και αν το σύστημα συντήρησης καταστραφεί, το κλίμα της Αρκτικής θα κρατήσει τους σπόρους ζωντανούς για χιλιάδες χρόνια.

Οι καταθέτες δεν συμμετέχουν οικονομικά στην προσπάθεια και η συντήρηση γίνεται με δωρεές ιδρυμάτων και επιχειρήσεων, καθώς και από την ίδια τη Νορβηγία. Κάθε χρόνο απαιτούνται 14 εκατομμύρια δολάρια και ενώ έχει εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα της τράπεζας μέχρι το 2020, η παγκόσμια οικονομική κρίση έχει επηρεάσει τις δωρεές. Όμως ο διευθυντής τονίζει πόσο σημαντική είναι η προσπάθεια: «πιστεύουμε ότι αυτό είναι το φθηνότερο ασφαλιστήριο συμβόλαιο που μπορεί να φανταστεί κανείς για τον πολυτιμότερο φυσικό πόρο του πλανήτη».

Άλλωστε, το πετρέλαιο δεν τρώγεται...