Ακόμα και οι χιμπατζήδες γνωρίζουν την αρετή της δικαιοσύνης

Ο άνθρωπος τελικά δεν είναι ο μόνος που μπορεί να λαμβάνει δίκαιες αποφάσεις: νέα αμερικανική μελέτη υποστηρίζει ότι και ο μακρινός μας «εξάδελφος», ο χιμπαντζής, διαθέτει επίσης το πολύτιμο αίσθημα της δικαιοσύνης.
Ερευνητές από το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Πρωτευόντων Yerkes του Πανεπιστημίου του Εμορι σε συνεργασία με ειδικούς από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Τζόρτζια, πραγματοποίησαν ένα πρωτότυπο πείραμα με χιμπαντζήδες βάζοντας τα έξυπνα ζώα να παίξουν ένα παιχνίδι ευφυΐας, ώστε να δουν πόσο ευαισθητοποιημένα ήταν στη δίκαιη απόδοση της ανταμοιβής ανάμεσα σε δύο παίκτες.
«Τελεσίγραφο» δικαιοσύνης
Στο «Τελεσίγραφο», όπως λέγεται το παιχνίδι που χρησιμοποίησαν οι επιστήμονες, λαμβάνουν μέρος δύο «λογικοί» και «δίκαιοι» παίκτες, ο παίκτης Α και ο παίκτης Β, οι οποίοι καλούνται να διαχειριστούν ένα ποσό. Το παιχνίδι ξεκινάει με τον παίκτη Α να προτείνει έναν τρόπο διαχωρισμού των χρημάτων ανάμεσα στους δύο παίκτες. Στη συνέχεια ο Β αποφασίζει αν θα δεχθεί την πρόταση του Α. Αν ο Β δεχθεί, τότε η πρόταση του Α εκτελείται και ο κάθε παίκτης παίρνει το ποσό που πρότεινε ο Α. Αν ο Β δεν δεχθεί και απορρίψει την πρόταση, τότε κανένας παίκτης δεν παίρνει τίποτα και το παιχνίδι τερματίζεται.
Κατά τη διάρκεια του πειράματός τους, οι ερευνητές μελέτησαν τη συμπεριφορά έξι ενήλικων χιμπαντζήδων και 20 παιδιών ηλικίας από 2 έως 7 ετών σε μια παραλλαγή του παραπάνω παιχνιδιού. Στο συγκεκριμένο παιχνίδι, ο παίκτης Α (σε συνεργασία κάποιες φορές με τον παίκτη Β) καλείτο να επιλέξει ανάμεσα σε δύο χρωματιστά κέρματα, τα οποία στη συνέχεια μπορούσε να ανταλλάξει για μια λιχουδιά (στην περίπτωση των χιμπαντζήδων) ή για ένα αυτοκόλλητο (στην περίπτωση των παιδιών). Το ένα από τα κέρματα του παιχνιδιού προσέφερε στους δύο αντιπάλους την ίδια ανταμοιβή, ενώ το άλλο ευνοούσε μόνο τον παίκτη που προέβαινε στην αρχική επιλογή.
Τόσο τα παιδιά, όσο και οι χιμπαντζήδες φάνηκε να αντιμετωπίζουν τους απέναντί τους ως… «ενήλικες». Όποτε ένας παίκτης καλείτο να λάβει την απόφασή του σε συνεργασία με έναν καλό αντίπαλο, τότε προχωρούσαν σε δίκαιη μοιρασιά. Όταν όμως συνεργάζονταν με έναν παθητικό παίκτη που δεν υπήρχε περίπτωση να απορρίψει την πρότασή τους, τότε χιμπαντζήδες και παιδιά προχωρούσαν σε εγωιστική απόφαση που ευνοούσε μόνο την πλευρά τους.
Οι χιμπαντζήδες είναι πολύ συνεργάσιμοι στη φύση και σύμφωνα με τους ερευνητές, είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένοι στη δίκαια μοιρασιά της ανταμοιβής (π.χ. τροφή), απολαμβάνοντας τα οφέλη της συνεργασίας τους με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας τους.
«Μέχρι τώρα, οι ειδικοί στη συμπεριφορική χρηματοοικονομική ήταν της άποψης ότι τα ζώα δε μπορούσαν να παίξουν το παιχνίδι “Τελεσίγραφο”, καθώς αυτά θα προχωρούσαν μόνο σε εγωιστικές αποφάσεις κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού» υπογραμμίζει ο δρ Φρανς ντε Βαλ, ένας εκ των συγγραφέων της μελέτης που παρουσιάζεται στην ηλεκτρονική έκδοση της επιθεώρησης Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS).
«Καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι οι χιμπαντζήδες όχι μόνο μοιάζουν με τον άνθρωπο ως προς το αίσθημα της δικαιοσύνης, αλλά για την ακρίβεια διαθέτουν πανομοιότυπες προτιμήσεις με εκείνες του ανθρώπου» καταλήγει ο επιστήμονας.