ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΕΣ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ

Το βασικό χαρακτηριστικό είναι κάποια διαταραχή στις ψυχοφυσιολογικές διεργασίες που χαρακτηρίζουν τον κύκλο της σεξουαλικής απάντησης ή πόνος κατά τη συνουσία.

Σημειώνουμε, ότι διακρίνονται οι εξής τέσσερις φάσεις στον κύκλο σεξουαλικής απάντησης:

1.«Επιθυμία»,
που συνίσταται σε φαντασιώσεις για σεξουαλική δραστηριότητα και την επιθυμία για σεξουαλική δράστηριότητα
2. Διέγερση
3. Οργασμός
4. Λύση (Η φάση της Διέγερσης εμπεριέχει τις φάσεις Διέγερση και Πλατώ της διαίρεσης των Masters &Johnson, που προαναφέραμε). Διαταραχές της σεξουαλικής απάντησης μπορούν να συμβούν σε μια ή περισσότερες από αυτές τις φάσεις.

Οί συχνότερες Σεξουαλικές Δυσλειτουργίες παρουσιάζονται παρακάτω .
Όπως είναι φανερό όροι επιτιμητικοί όπως «ψυχρότητα» και «ανικανότητα» δεν χρησιμοποιούνται πια, καθώς ουσιαστικά είναι και ανακριβείς.

Τύποι Σεξουαλικής Δυσλειτουργίας

Διαταραχές της Σεξουαλικής Επιθυμίας

• Διαταραχή Υποτονικής Σεξουαλικής Επιθυμίας

• Διαταραχή Σεξουαλικής Αποστροφής

Διαταραχές της Σεξουαλικής Διέγερσης

• Διαταραχή της Σεξουαλικής Διέγερσης στη Γυναίκα

• Διαταραχή της Στύσης στον Άντρα

Διαταραχές του Οργασμού

• Διαταραχή του Οργασμού στη Γυναίκα

• Διαταραχή του Οργασμού στον Άντρα

• Πρόωρη Εκσπερμάτωση

Διαταραχές Σεξουαλικού Πόνου

• Δυσπαρευνία

• Κολεόσπασμος

Σεξουαλική Δυσλειτουργία Οφειλόμενη σε Γενική Ιατρική Κατάσταση Σεξουαλική Δυσλειτουργία Προκαλούμενη από Ουσίες Σεξουαλική Δυσλειτουργία Μη Προσδιοριζόμενη Αλλιώς

Διαταραχές της Σεξουαλικής Επιθυμίας

Διαταραχή Υποτονικής Σεξουαλικής Επιθυμίας

Διαγνωστικά κριτήρια

Α. Επίμονα ή επανειλημμένα ανεπαρκείς (ή απούσες) σεξουαλικές φαντασιώσεις και επιθυμία για σεξουαλική δραστηριότητα.
Η κρίση για ανεπάρκεια ή απουσία γίνεται από τον κλινικό λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες που επηρεάζουν τη σεξουαλική λειτουργικότητα, όπως η ηλικία και το πλαίσιο ζωής του ατόμου.

Β. Η διαταραχή προκαλεί έντονη υποκειμενική ενόχληση ή δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις.

Γ. Η σεξουαλική δυσλειτουργία δεν εξηγείται καλύτερα ως κάποια άλλη διαταραχή του Άξονα Ι (εκτός από μια άλλη Σεξουαλική Δυσλειτουργία) και δεν οφείλεται αποκλειστικά στα άμεσα φυσιολογικά αποτελέσματα της δράσης μιας ουσίας (π.χ. κάποια ουσία κατάχρησης, κάποιο φάρμακο) ή μιας γενικής ιατρικής κατάστασης.

Η ελαττωμένη (υποτονική) σεξουαλική επιθυμία μπορεί να περιλαμβάνει όλες τις καταστάσεις και όλες τις μορφές της σεξουαλικής έκφρασης ή μπορεί να αφορά μόνον έναν σύντροφο, μόνο τη συνουσία κι όχι τον αυνανισμό κ.ο.κ.

Συχνά η ελαττωμένη σεξουαλική επιθυμία συνδέεται με προβλήματα στη διέγερση ή στον οργασμό είτε πρωτοπαθώς είτε δευτεροπαθώς. Χρόνιες σωματικές νόσοι μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά τη σεξουαλική επιθυμία (με την αδυναμία, τον πόνο, τα προβλήματα με τη σωματική εικόνα (π.χ. ειλεοστομία, μαστεκτομή) ή τον φόβο του θανάτου), όπως και η κατάθλιψη.

Ο Ισόβιος Τύπος της διαταραχής αρχίζει στην εφηβεία.
Πιο συχνός είναι ο Επίκτητος Τύπος που αρχίζει στην ενήλικη ζωή ύστερα από στρεσογόνες ή άλλες αιτίες, όπως π.χ. η υπερβολική εργασία, η έλλειψη ιδιωτικού χώρου, η έλλειψη ευκαιριών για σεξ, η έλλειψη εκπαίδευσης γύρω από το σεξ, τα θρησκευτικά ταμπού, η μακρόχρονη αποχή, η διαταραχή του σεξουαλικού προσανατολισμού ή ύστερα από έντονες διαπροσωπικές διαφορές με τον(την) σύντροφο.
Ίσως αυστηρή ανατροφή και ενοχές γύρω από το σεξ συμβάλλουν στη δημιουργία του Ισόβιου Τύπου.

Διαταραχή Σεξουαλικής Αποστροφής

Διαγνωστικά κριτήρια

Α. Επίμονη ή επανειλημμένη ακραία αποστροφή και αποφυγή κάθε (ή σχεδόν κάθε) γεννητικής σεξουαλικής επαφής με ένα σεξουαλικό σύντροφο.

Β. Η διαταραχή προκαλεί έντονη υποκειμενική ενόχληση ή δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις.

Γ. Η σεξουαλική δυσλειτουργία δεν εξηγείται καλύτερα ως κάποια άλλη διαταραχή του Άξονα Ι (εκτός από μία άλλη Σεξουαλική Δυσλειτουργία).

Η αποστροφή για τη σεξουαλική επαφή μπορεί να εστιάζεται σε κάποια συγκεκριμένη πλευρά της σεξουαλικής εμπειρίας (π.χ. στις εκκρίσεις των γεννητικών οργάνων, στην είσοδο του πέους στον κόλπο) ή να υπάρχει γενικευμένη αποστροφή και αηδία για κάθε σεξουαλικό ερέθισμα συμπεριλαμβανομένων των φιλιών, των χαδιών κτλ. Ορισμένα άτομα μπορεί να παθαίνουν ακόμα και Προσβολές Πανικού, αν βρεθούν αντιμέτωπα με μια σεξουαλική συγκυρία.
Ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι τα άτομα με αυτή τη διαταραχή έχουν κακοποιηθεί σεξουαλικά στο παρελθόν.

Διαταραχές της Σεξουαλικής Διέγερσης Διαταραχή της Σεξουαλικής Διέγερσης στη Γυναίκα

Διαγνωστικά κριτήρια

Α. Επίμονη ή επανειλημμένη αδυναμία της γυναίκας να επιτύχει ή να διατηρήσει επαρκή απάντηση λίπανσης - εξοίδησης κατά τη σεξουαλική διέγερση μέχρι την ολοκλήρωση της σεξουαλικής δραστηριότητας.

Β. Η διαταραχή προκαλεί έντονη υποκειμενική ενόχληση ή δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις.

Γ. Η σεξουαλική δυσλειτουργία δεν εξηγείται καλύτερα ως κάποια άλλη διαταραχή του Άξονα Ι (εκτός από μία άλλη Σεξουαλική Δυσλειτουργία) και δεν οφείλεται στα άμεσα φυσιολογικά αποτελέσματα της δράσης μιας ουσίας (π.χ. κάποια ουσία κατάχρησης, κάποιο φάρμακο) ή μιας γενικής ιατρικής κατάστασης

Ορισμένες γυναίκες που παρουσιάζουν τη διαταραχή αυτή μπορούν να χαρούν τις μη ερωτικές πλευρές της σεξουαλικής επαφής (π.χ. το χάδι, το πλησίασμα) παρά την έλλειψη σεξουαλικής απαντητικότητα. Παράγοντες που έχουν ενοχοποιηθεί γι' αυτή τη διαταραχή είναι η αυστηρή ανατροφή, το έντονο άγχος και εχθρότητα προς τους άντρες. Η διαταραχή μπορεί να οδηγήσει σε επώδυνη συνουσία και αποφυγή του σεξ.

Διαταραχή της Στύσης στον Άντρα

Διαγνωστικά κριτήρια

Α. Επίμονη ή επανειλημμένη αδυναμία ενός άντρα να επιτύχει ή να διατηρήσει επαρκή στύση μέχρι την ολοκλήρωση της σεξουαλικής δραστηριότητας.

Β. Η διαταραχή προκαλεί έντονη υποκειμενική ενόχληση ή δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις.

Καθώς ένας μεγάλος βαθμός αυτοεκτίμησης του άντρα επενδύεται στην ικανότητα του για στύση, είναι φανερό ότι η διαταραχή αυτή είναι δυνητικά από τις πιο ταπεινωτικές για τον άντρα.

Βέβαια, όλη η διαταραχή είναι απλά το αποτέλεσμα της μη καλής λειτουργίας του αντανακλαστικού αγγειακού μηχανισμού που γεμίζει με αίμα τα σηραγγώδη σώματα του πέους και το κάνει σκληρό.

Πιθανόν περισσότερο από το μισό του αντρικού πληθυσμού έχει βιώσει περιστασιακά παροδικά επεισόδια διαταραχής της στύσης, που όμως θεωρούνται μέσα στα όρια της φυσιολογικής σεξουαλικής συμπεριφοράς. Μόνον, όταν, όπως προαναφέρθηκε, τα επεισόδια αυτά είναι επίμονα ή επανειλημμένα θεωρούμε ότι υπάρχει διαταραχή.

Όπως και οί άλλες, έτσι κι αυτή η διαταραχή μπορεί να είναι ισόβια (πρωτοπαθής), όταν το άτομο ποτέ δεν κατάφερε να έχει μια ικανοποιητική στύση για να ολοκληρώσει τη σεξουαλική πράξη ή επίκτητη (δευτεροπαθής), αν το άτομο λειτουργούσε καλά στο παρελθόν και από ένα σημείο και μετά εμφάνισε διαταραχή της στύσης.
Επίσης, μπορεί να είναι γενικευμένη ή καταστασιακή.
Συνήθως, το άτομο έχει στύση όταν αυνανίζεται ή αυτόματα (π.χ. το πρωί).

Οί ψυχολογικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαταραχή αυτή, χωρίς όμως να είναι εύκολο να εξειδικευθούν.
'Άλλα άτομα χάνουν τη στύση τους με κάποιον σύντροφο κι όχι με άλλον, άλλα τη χάνουν κατά την είσοδο στον κόλπο, άλλα τη χάνουν πριν μπουν στον κόλπο κι άλλα με τις πρώτες κινήσεις του πέους μέσα στον κόλπο, άλλα δεν πετυχαίνουν καν ικανοποιητική στύση για να μπουν στον κόλπο.
Γενικά, κάποιας μορφής απειλή προκαλεί άγχος κι αυτό δημιουργεί τη διαταραχή. Οί πηγές όμως της απειλής και του άγχους δεν βρίσκονται εύκολα, αν και μπορεί να σχετίζονται με παιδικές εμπειρίες ή με τρέχουσες καταστάσεις (π.χ. δημιουργία αναπτυξιακά τιμωρητικού υπερεγώ ή αισθημάτων ανεπάρκειας, συγκρούσεις ανάμεσα σε αισθήματα στοργής και τις σεξουαλικές («βρώμικες») επιθυμίες προς τη γυναίκα, ηθικές αναστολές, θυμός προς τη σύντροφο κτλ.). Κοινό, πάντως, είναι το άγχος του ατόμου «να τα καταφέρει» ή να αποδώσει (στο οποίο απευθύνεται και η θεραπεία - βλ. παρακάτω).
Δεν αποκλείεται να υπάρχει και κάποια βιολογική ευαλωτότητα στον αγγειακό μηχανισμό, που να προδιαθέτει στη διαταραχή της στύσης.

Η διαταραχή μπορεί να συνδυάζεται με Διαταραχή Υποτονικής Σεξουαλικής Επιθυμίας και με Πρόωρη Εκσπερμάτωση (οπότε μπορούν να μπουν και αυτές οί διαγνώσεις).

Διαταραχές του Οργασμού

Διαταραχή του Οργασμού στη Γυναίκα (πρώην Ανεσταλμένος Οργασμός στη Γυναίκα)

Διαγνωστικά κριτήρια

Α. Επίμονη ή επανειλημμένη καθυστέρηση ή απουσία οργασμού σε μια γυναίκα, ύστερα από μια φάση φυσιολογικής σεξουαλικής διέγερσης.
Οί γυναίκες εμφανίζουν μεγάλη ποικιλία στον τύπο ή την ένταση του ερεθισμού που προκαλεί οργασμό.
Η διάγνωση της Διαταραχής Οργασμού στη Γυναίκα πρέπει να βασίζεται στην κρίση του κλινικού ότι η ικανότητα της γυναίκας να φθάσει σε οργασμό είναι μικρότερη από ότι θα ήταν λογικό για την ηλικία της, τη σεξουαλική εμπειρία της και την επάρκεια του σεξουαλικού ερεθισμού που δέχεται.

Β. Η διαταραχή προκαλεί έντονη υποκειμενική ενόχληση ή δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις.

Και η διαταραχή αυτή (που λέγεται και ανοργασμία) μπορεί να είναι ισόβια ή επίκτητη, γενικευμένη ή καταστασιακή, οπότε με ορισμένους συντρόφους η γυναίκα μπορεί να έρχεται σε οργασμό.
Επειδή ο ερεθισμός της κλειτορίδας με το πέος κατά τη συνουσία είναι πολύ ασθενέστερος απ' ότι με το χέρι, πολλές γυναίκες χρειάζονται και βοήθεια με το χέρι για να έρθουν σε οργασμό, χωρίς αυτό να θεωρείται υποχρεωτικά διαταραχή.
Αν, όμως, δεν μπορούν να έρθουν ούτε με το χέρι (ούτε με άλλες έμμεσες τεχνικές), ούτε καν με αυνανισμό μόνες τους, τότε θεωρούμε ότι οπωσδήποτε υπάρχει διαταραχή.
Ορισμένοι ψυχολογικοί παράγοντες, όπως φόβος απώλειας του ελέγχου, εσωτερική σύγκρουση και ενοχή για την ένταση των ερωτικών συναισθημάτων, εχθρότητα προς τον σύντροφο, φόβος εγκυμοσύνης ή απόρριψης από τον σύντροφο, μπορεί να συντελούν στην ανάπτυξη της διαταραχής αυτής.

Διαταραχή του Οργασμού στον Άντρα (πρώην Ανεσταλμένος Οργασμός στον Άντρα)

Διαγνωστικά κριτήρια

Α. Επίμονη ή επανειλημμένη καθυστέρηση ή απουσία οργασμού σε έναν άντρα, ύστερα από μια φάση φυσιολογικής σεξουαλικής διέγερσης, στη διάρκεια σεξουαλικής δραστηριότητας η οποία κρίνεται από τον κλινικό ότι είναι επαρκής ως προς την εστίαση, την ένταση και τη διάρκεια, λαμβανομένης υπόψη και της ηλικίας του ατόμου.

Β. Η διαταραχή προκαλεί έντονη υποκειμενική ενόχληση ή δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις.

Πρόκειται για επιβράδυνση μέχρι απουσία της εκσπερμάτωσης στον άντρα, ενώ η στύση είναι συνήθως φυσιολογική. Μερικές φορές, η κατάσταση είναι τόσο σοβαρή, που το άτομο δεν μπορεί να εκσπερματίσει ούτε κατά τον αυνανισμό του.

Οί πιο συχνοί ψυχολογικοί παράγοντες που ενοχοποιούνται για τη Διαταραχή του Οργασμού στον Άντρα είναι η αυστηρή ανατροφή και η ενοχή για το σεξ που αυτή δημιουργεί, η αντίληψη ότι το σεξ είναι αμαρτία και ότι τα γεννητικά όργανα είναι «βρώμικα», ασυνείδητες αιμομικτικές επιθυμίες, αντίθεση του άντρα σε σχέδια εγκυμοσύνης του ζευγαριού, εχθρότητα και θυμός προς τη σύντροφο κ.ά.

Η ηλικία παίζει σημαντικό ρόλο.
Η εκσπερμάτωση επιβραδύνεται με την ηλικία, οπότε τα ηλικιωμένα άτομα μπορεί να μην εκσπερματώνουν σε κάθε σεξουαλική συνάντηση (χωρίς αυτό να θεωρείται διαταραχή).

Πρόωρη Εκσπερμάτωση

Διαγνωστικά κριτήρια

Α. Επίμονα ή επανειλημμένα η εκσπερμάτωση συμβαίνει με ελάχιστο σεξουαλική ερεθισμό πριν, κατά ή λίγο μετά τη διείσδυση του πέους και πριν τη θελήσει το άτομο. Ο κλινικός πρέπει να πάρει υπόψη τους παράγοντες που επηρεάζουν τη διάρκεια της φάσης διέγερσης όπως η ηλικία, ο καινούριος σεξουαλικός σύντροφος ή η καινούρια κατάσταση και η πρόσφατη συχνότητα της σεξουαλικής δραστηριότητας.

Β. Η διαταραχή προκαλεί έντονη υποκειμενική ενόχληση ή δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις.

Διαταραχές Σεξουαλικού Πόνου

Δυσπαρευνία

(Μη Οφειλόμενη σε Γενική Ιατρική Κατάσταση)

Διαγνωστικά κριτήρια

Α. Επανειλημμένος ή επίμονος πόνος στα γεννητικά όργανα είτε στον άντρα είτε στη γυναίκα που συνδέεται με τη συνουσία.

Β. Η διαταραχή προκαλεί έντονη υποκειμενική ενόχληση ή δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις.

Η Δυσπαρευνία αναφέρεται πιο συχνά ως ενόχλημα από άτομα που επισκέπτονται παθολογικές /χειρουργικές κλινικές.
Αν και μπορεί να συμβεί και σε άντρες, πολύ πιο συχνά η Δυσπαρευνία συμβαίνει σε γυναίκες.

Ψυχολογικοί παράγοντες που ενοχοποιούνται για τη Δυσπαρευνία είναι φόβοι και ασυνείδητες συγκρούσεις για τη σεξουαλική δραστηριότητα.
Ιστορικό βιασμού ή σεξουαλικής κακοποίησης στην παιδική ηλικία μπορεί επίσης να συμβάλλει στην εμφάνιση της διαταραχής.

Κολεόσπασμος

(Μη Οφειλόμενος σε Γενική Ιατρική Κατάσταση)

Διαγνωστικά κριτήρια

Α. Επανειλημμένος ή επίμονος ακούσιος σπασμός των μυών του έξω τριτημορίου του κόλπου που παρεμποδίζει τη συνουσία.

Β. Η διαταραχή προκαλεί έντονη υποκειμενική ενόχληση ή δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις.

Ο σπασμός του κόλπου δεν επιτρέπει συνήθως τη συνουσία ή ακόμη και την κολπική εξέταση, η οποία μπορεί να χρειασθεί να γίνει με αναισθησία.
Είναι φυσικό ότι η κατάσταση αυτή οδηγεί σε φοβία και αποφυγή της συνουσίας.

Είναι σχετικά σπάνια πάθηση και η διάγνωση βασίζεται στον ακούσιο σπασμό που παρατηρείται στην κολπική εξέταση. Ιστορικό σεξουαλικού τραύματος όπως βιασμός ή άλλη σεξουαλική κακοποίηση, αυστηρή ανατροφή, σύγχυση του σεξουαλικού προσανατολισμού, Διαταραχή της Στύσης στον Άντρα, φαίνεται να σχετίζονται με τη διαταραχή αυτή.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΩΝ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ

Κάθε άτομο που παραπονείται για σεξουαλικά προβλήματα θα πρέπει να έχει μια λεπτομερή εξέταση για να αποφασισθεί το είδος της θεραπείας που χρειάζεται.
Η λεπτομερής αυτή εξέταση θα πρέπει να περιλαμβάνει προσεκτική λήψη ιατρικού και ψυχιατρικού ιστορικού, προσεκτική φυσική και ψυχιατρική εξέταση και κατάλληλες εργαστηριακές εξετάσεις.
Συχνά μπορεί να χρειασθεί και νευρολογική, ουρολογική ή γυναικολογική εξέταση, όπως και να χρειασθούν ειδικές εξετάσεις (όπως αναφέραμε προηγουμένως).

Αν αποδειχθεί ότι κάποια άλλη ψυχική διαταραχή (π.χ. κατάθλιψη, ψύχωση κ.ά.) ευθύνεται κυρίως για τη σεξουαλική δυσλειτουργία, η θεραπεία θα πρέπει ν' απευθυνθεί σ' αυτήν και η βελτίωση της συνήθως οδηγεί και σε βελτίωση της σεξουαλικής δυσλειτουργίας.

Αν κάποια σωματική πάθηση ή κάποια ουσία ή κάποιο φάρμακο συμμετέχουν ή ευθύνονται αποκλειστικά για την αιτιολογία της σεξουαλικής δυσλειτουργίας, θα πρέπει ν' αντιμετωπισθούν με την κατάλληλη θεραπεία της πάθησης, τη διακοπή της ουσίας (και τη γενικότερη αντιμετώπιση της κατάχρησης) ή τη διακοπή (ή αντικατάσταση) του φαρμάκου.

Εφόσον καταλήξουμε ότι η σεξουαλική δυσλειτουργία οφείλεται αποκλειστικά (ή σε κάποιο βαθμό) σε ψυχολογικούς παράγοντες, τότε έχουμε να διαλέξουμε από διάφορα είδη θεραπειών που περιγράφουμε παρακάτω.

Θεραπεία του σεξ σε ζευγάρι (Τεχνικές των Masters & Johnson)

Αυτή η σχετικά νέα θεραπεία του σεξ ξεκίνησε με τη δουλειά των William Μ. Masters & Virginia Ε. Johnson.
Η προσέγγιση τους βασίζεται σε τεχνικές θεραπείας συμπεριφοράς και επικεντρώνεται στο ζευγάρι και όχι στο δυσλειτουργικό μόνο μέλος της δυάδας. Οί δύο πρωτοπόροι θεραπευτές του σεξ τονίζουν ότι αυτό που στο παρελθόν υποστηρίζονταν ότι δηλαδή ο ένας από το ζευγάρι δεν έχει σχέση με το σεξουαλικό πρόβλημα, δεν ευσταθεί.
Δεν υπάρχει «μισό άρρωστο» ζευγάρι.
Γι' αυτό είναι απαραίτητο και τα δύο μέλη της δυάδας να συμμετέχουν στη θεραπεία και να μάθουν να εστιάζονται και να γνωρίζουν τόσο τα δικά τους συναισθήματα και επιθυμίες, όσο και του(της) συντρόφου τους και να βελτιώσουν την επικοινωνία τους.

Η θεραπεία βασίζεται στην παρατήρηση ότι το άγχος για σεξουαλική απόδοση (performance anxiety) αλλά και οί απαιτήσεις του(της) συντρόφου για σεξουαλική απόδοση, εντείνουν και διαιωνίζουν τη Σεξουαλική Δυσλειτουργία.
Η θεραπεία καλύτερα γίνεται με δύο συνθεραπευτές - άντρα και γυναίκα.
Οί συνεδρίες εστιάζονται στη διόρθωση κάθε εσφαλμένης πληροφόρησης ή άγνοιας γύρω από τη σεξουαλική λειτουργία, στην υποστήριξη και στην ενθάρρυνση, στη βελτίωση της επικοινωνίας του ζευγαριού και στην εξάλειψη κάθε απαίτησης για σεξουαλική απόδοση.
Μετά από μια πλήρη κλινική εκτίμηση του ζευγαριού, οί συνεδρίες αρχίζουν με «ανάθεση δουλειάς στο σπίτι», όπου το ζευγάρι κάνει ορισμένες προκαθορισμένες ασκήσεις.
Όλες οί σεξουαλικές δραστηριότητες, συμπεριλαμβανόμενης και της συνουσίας, απαγορεύονται μέχρι να αποφασίσει ο θεραπευτής ότι το ζευγάρι είναι έτοιμο. Αυτή η επιβαλλόμενη αποχή είναι το πρώτο βήμα για την εξάλειψη της πίεσης για σεξουαλική απόδοση.
Οί πρώτες ασκήσεις είναι αυτές της «εστίασης στις αισθήσεις» (sensate focus), που έχουν σαν σκοπό την αύξηση της ικανότητας για συνειδητοποίηση των αισθήσεων του ίδιου του ατόμου και του /της συντρόφου.
Το ζευγάρι εναλλάσσεται στο να «ευχαριστεί» ο ένας τον άλλο, πρώτα αγγίζοντας — χαϊδεύοντας όλο το σώμα εκτός από το στήθος και τα γεννητικά όργανα και αργότερα περιλαμβάνοντας και αυτές τις περιοχές.

Οί συνεδρίες εστιάζονται στις εμπειρίες και τις αντιδράσεις του ζευγαριού καθώς κάνει τις ασκήσεις.
Αυτό δίνει σημαντικές πληροφορίες στον θεραπευτή για τυχόν αντιστάσεις στις σεξουαλικές δραστηριότητες (π.χ. ο άντρας που δεν κάνει τις ασκήσεις γιατί είναι συνεχώς «κουρασμένος» ή η γυναίκα που μόλις αρχίσουν τις ασκήσεις την πιάνει «πονοκέφαλος»).
Λαθεμένες αντιλήψεις και φόβοι μπορούν να διευκρινισθούν κατά τη διάρκεια των θεραπευτικών συνεδριών και οί ασκήσεις επαναλαμβάνονται έως ότου γίνουν ευχάριστες και στους δυο.
Όταν η ικανότητα να πάρουν και να δώσουν ευχαρίστηση επιτευχθεί, τα ζευγάρια συνήθως επικοινωνούν μεταξύ τους πολύ καλύτερα απ' ότι στην αρχή της θεραπείας και οί συνεδρίες προχωρούν σε εξειδικευμένες ασκήσεις οί οποίες απευθύνονται στη συγκεκριμένη δυσλειτουργία.
(Σημ. Επομένως στη θεραπεία κάθε Σεξουαλικής Δυσλειτουργίας προηγούνται όλα τα παραπάνω).

Η Διαταραχή της Σεξουαλικής Διέγερσης στη Γυναίκα αντιμετωπίζεται με ασκήσεις sensate focus που έχουν σκοπό να βοηθήσουν τη γυναίκα να εστιασθεί στις ερωτικές της αισθήσεις και ακολουθούνται μετά από ασκήσεις που περιλαμβάνουν ερεθισμό της κλειτορίδας από τη γυναίκα και από τον σύντροφο της.
Το ζευγάρι θα προχωρήσει σε συνουσία όταν το αποφασίσει η γυναίκα και χωρίς καμιά πίεση να φθάσει σε οργασμό.
Καθώς η γυναίκα αρχίζει να αισθάνεται άνετα στο να βιώνει διάφορα σεξουαλικά συναισθήματα με το σύντροφο της, μπορεί να καταφέρει να νιώσει σημαντική ευχαρίστηση και ακόμα και οργασμό στη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής.

Ο Ανεσταλμένος Οργασμός στη Γυναίκα αντιμετωπίζεται με ασκήσεις που έχουν σκοπό να ενισχύσουν τη διέγερση της γυναίκας πριν από τη συνουσία, ώστε στη συνέχεια να είναι περισσότερο ικανή να αντιληφθεί τα ευχάριστα ερεθίσματα στον κόλπο και να αισθανθεί στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό τα ερεθίσματα της κλειτορίδας.
Αυτό επιτυγχάνεται μαθαίνοντας την να χρησιμοποιεί διάφορες τεχνικές αυνανισμού (σε ορισμένες περιπτώσεις και δονητή) ή εκούσιες συσπάσεις του κόλπου και κατόπιν με υποδείξεις διαφόρων θέσεων κατά τη συνουσία στις οποίες ο σύντροφος μπορεί να μεγιστοποιήσει την ένταση των σεξουαλικών ερεθισμάτων στη γυναίκα (όπως η γυναίκα πάνω στον άντρα).
Όλα αυτά γίνονται σε συνθήκες όπου η πίεση στη γυναίκα να φθάσει σε οργασμό είναι ελάχιστη.

Στις περιπτώσεις Κολεόσπασμου η θεραπευτική αντιμετώπιση συνίσταται στη διδασκαλία της γυναίκας και του συντρόφου της στην αρχή να χρησιμοποιήσουν τα δάκτυλα τους για να διαστείλουν με προσοχή την είσοδο του κόλπου και μετά να χρησιμοποιήσουν προοδευτικά αυξανόμενου διαμετρήματος κηρία.
Όταν επιτευχθεί άνετη διαστολή του κόλπου μ' αυτά τα μέσα τότε συνήθως είναι δυνατό για τον άντρα να εισαγάγει το πέος του στον κόλπο χωρίς δυσκολία.

Η Πρόωρη Εκσπερμάτωση αντιμετωπίζεται με μεγάλη επιτυχία με ασκήσεις όπου η σύντροφος επανειλημμένα διεγείρει με το χέρι τον άντρα μέχρι αυτός να νιώσει πολύ κοντά στο σημείο όπου η εκσπερμάτωση είναι αναπόφευκτη και εκεί σταματά, πριν συμβεί η κατάσταση «αναπόφευκτης εκσπερμάτωσης» και ακολουθήσει επομένως μετά η εκσπερμάτωση (τεχνική «σταματώ και αρχίζω» - «stop and go»).
Αυτό επιτρέπει τον άντρα να βιώσει επανειλημμένα έντονη σεξουαλική διέγερση χωρίς όμως να έχει εκσπερματίσει.
Αυτή η τεχνική συνοδεύεται από βίαιη παρεμπόδιση του οργασμού όταν συμβεί να είναι σχεδόν αναπόφευκτος, με την εφαρμογή της τεχνικής της «συμπίεσης» («squeeze»), δηλαδή της συμπίεσης της κεφαλής του πέους δυνατά ανάμεσα στον αντίχειρα και τα δύο μεγάλα δάκτυλα.
Η παραπάνω τεχνική έχει σχεδόν καθολική επιτυχία στη θεραπεία της Πρόωρης Εκσπερμάτωσης.

Ο Ανεσταλμένος Οργασμός στον Άντρα αντιμετωπίζεται με ειδικές ασκήσεις που σκοπό έχουν να κατορθωθεί εκσπερμάτωση μέσα στον κόλπο, γιατί στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχει πρόβλημα εκσπερμάτωσης κατά τον αυνανισμό.
Η γυναίκα διεγείρει με το χέρι τον άντρα σε σημείο να έχει οργασμό ενώ αυτή είναι παρούσα και προοδευτικά φέρνει το πέος συνεχώς και κοντύτερα στον κόλπο.
Τελικά η γυναίκα διεγείρει τον σύντροφο της μέχρι το σημείο που να είναι η εκσπερμάτωση αναπόφευκτη οπότε και τοποθετεί το πέος στον κόλπο της χωρίς να διακόψει την εκσπερμάτωση.
Μία και μόνη εκσπερμάτωση μέσα στον κόλπο είναι συχνά ικανή να παραμερίσει το φόβο της κολπικής εκσπερμάτωσης του άντρα.

Η Διαταραχή της Στύσης στον Άντρα αντιμετωπίζεται προτείνοντας στο ζευγάρι καταστάσεις όπου οί σεξουαλικές δραστηριότητες μπορεί να είναι άνετες και χωρίς απαιτήσεις και όπου ο άντρας μπορεί να έχει στύση χωρίς την αίσθηση πίεσης για συνουσία.
Οί ασκήσεις περιλαμβάνουν αυνανισμό, ερεθισμό του πέους από τη σύντροφο μέχρι την επίτευξη στύσης και αργότερα βαθμιαία διείσδυση του πέους στον κόλπο από τη σύντροφο στη στάση όπου η γυναίκα είναι επάνω στον άντρα (αυτή συνήθως είναι και η πρώτη στάση όταν επιτραπεί η συνουσία κατά τη θεραπεία και των άλλων Σεξουαλικών Δυσλειτουργιών). Ακόμα και όταν το πέος είναι μέσα στον κόλπο, αρχικά οί τυπικές κινήσεις συνουσίας δεν επιτρέπονται ή περιορίζονται στο ελάχιστο μόνο και μόνο για τη διατήρηση της στύσης. Προοδευτικά, οί κινήσεις επιτρέπονται σε μετέπειτα ασκήσεις και ο οργασμός έρχεται φυσιολογικά.
Έτσι ο άντρας απαλλαγμένος από την απαίτηση για σεξουαλική απόδοση αισθάνεται προοδευτικά ότι μπορεί να έχει στύση και ότι μπορεί να βάλει το πέος στον κόλπο και τελικά συνήθως κατορθώνει να έχει και από μόνος του μια ικανοποιητική συνουσία.

Οί Masters και Johnson έχουν αναφέρει ότι οί παραπάνω θεραπευτικές προσεγγίσεις είναι πολύ επιτυχείς - 80% γενική επιτυχία στις διάφορες δυσλειτουργίες. Αναφέρουν ότι έχουν τη μεγαλύτερη επιτυχία στην Πρόωρη Εκσπερμάτωση (97%) και τη μικρότερη στην (πρωτοπαθή) Διαταραχή της Στύσης στον Άντρα (59%).
Αν και ορισμένοι επικριτές ισχυρίζονται ότι τα αποτελέσματα είναι προσωρινά, οί συμπεριφορικές αυτές τεχνικές έχουν αποδειχθεί ως οί πλέον χρήσιμες για την αντιμετώπιση των Σεξουαλικών Δυσλειτουργιών.

Ψυχοδυναμικά προσανατολισμένη θεραπεία του σεξ

Ο συνδυασμός ψυχοδυναμικής ψυχοθεραπείας και θεραπείας του σεξ καθιστά τους κλινικούς ικανούς να θεραπεύουν άτομα όπου τα σεξουαλικά τους προβλήματα συνδέονται και με άλλες ψυχικές διαταραχές.
Το είδος αυτής της θεραπείας μπορεί να διαρκέσει περισσότερο από τις 10 με 15 συνεδρίες που διαρκεί συνήθως η θεραπεία του σεξ μόνη της και μπορεί να συμπεριλάβει ατομική θεραπεία με κάθε άτομο καθώς επίσης και δουλειά με το ζευγάρι.
Αυτή η προσέγγιση είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε ζευγάρια που έχουν προβλήματα στις σχέσεις τους που σαφώς εκτείνονται πέρα από το σεξ.
Στα ζευγάρια ανατίθεται «δουλειά στο σπίτι», όπως περιγράφηκε παραπάνω (sensate focus\, ειδικές ασκήσεις κτλ.), αλλά οί συνεδρίες εστιάζονται εντονότερα στις ψυχολογικές συγκρούσεις και στις διαστρεβλώσεις της επικοινωνίας που παρεμποδίζουν τη σχέση - προβλήματα που συχνά ξεκινούν από τις παιδικές συγκρούσεις του κάθε συντρόφου.

Όταν ο ένας σύντροφος από το ζευγάρι είναι φανερό ότι χρειάζεται περισσότερη ψυχολογική υποστήριξη και βοήθεια από τον άλλο, ο κλινικός προσθέτει ατομικές συνεδρίες κατάλληλα διαμορφωμένες για τις ανάγκες του ατόμου αυτού, παράλληλα με τις θεραπευτικές συνεδρίες του ζευγαριού.
Για παράδειγμα, όταν μια γυναίκα που παραπονείται για διαταραχή διέγερσης ανακαλύψει κατά τη διάρκεια της θεραπείας ζεύγους ότι στο βάθος κρύβει μέσα της εχθρότητα εναντίον των αντρών, κατά πάσα πιθανότητα χρειάζεται να δουλέψει ατομικά με τον θεραπευτή για να μπορέσει να καταλάβει καλύτερα την προέλευση της εχθρότητας της, ενώ θα συνεχίσει παράλληλα στις κοινές συναντήσεις να διερευνά τους τρόπους με τους οποίους αποστασιοποιεί τον άντρα της χωρίς να το επιδιώκει.

Ο συνδυασμός της ψυχοδυναμικής θεραπείας και της θεραπείας του σεξ χρησιμοποιείται συνήθως από τις διάφορες υπηρεσίες ψυχικής υγείας που απευθύνονται σ' όλο το φάσμα των ψυχικών διαταραχών, ενώ η θεραπεία του σεξ μόνη της χρησιμοποιείται κυρίως σε κλινικές που περιορίζουν την εργασία τους μόνο στη θεραπεία Σεξουαλικών Δυσλειτουργιών.

Ύπνωση

Ορισμένοι κλινικοί έχουν βρει ότι η ύπνωση μπορεί να ανακουφίσει το άγχος π.χ. σε άντρες με δευτεροπαθή Διαταραχή της Στύσης και να απομακρύνει ψυχολογικά εμπόδια για τη λίπανση του κόλπου, τη στύση και τον οργασμό.
Οπωσδήποτε, αυτή η προσέγγιση δεν αφορά το ζευγάρι και στοχεύει στα συμπτώματα μάλλον παρά στη γενικότερη ικανότητα του ατόμου να επικοινωνεί διαπροσωπικά και σεξουαλικά.

Θεραπεία συμπεριφοράς

Η θεραπεία συμπεριφοράς αρχικά είχε αναπτυχθεί με σκοπό τη θεραπεία φοβιών, αλλά η τεχνική της συστηματικής απευαισθητοποίησης έχει χρησιμοποιηθεί και σε σεξουαλικές καταστάσεις που δημιουργούν άγχος.
Το άτομο προσδιορίζει τις καταστάσεις που του δημιουργούν άγχος και συμπτώματα (π.χ. όταν η εισχώρηση του πέους στον κόλπο καταλήγει σε απώλεια της στύσης) και ο θεραπευτής σταδιακά το απευαισθητοποιεί απ' αυτές τις αγχογόνες καταστάσεις.
Όπως και με την ύπνωση, αυτή η θεραπεία απευθύνεται στο άτομο και όχι στο ζευγάρι.

Ομαδική ψυχοθεραπεία

Οί ομάδες έχουν αποδειχθεί ότι είναι χρήσιμες στη θεραπεία ατόμων με Σεξουαλικές Δυσλειτουργίες, καθώς δίνουν πληροφορίες γύρω από το σεξ, προσφέρουν καθησύχαση και ενθάρρυνση και επίσης αμοιβαία υποστήριξη σε άτομα που πάσχουν από παρόμοιες δυσκολίες.
Ορισμένες ομάδες αποτελούνται από άτομα του ίδιου φύλου και που έχουν το ίδιο πρόβλημα, ενώ άλλες αποτελούνται από ζευγάρια.
Οί ομάδες είναι ιδιαίτερα χρήσιμες για άτομα που χρειάζεται να διερευνήσουν δυσκολίες στις διαπροσωπικές τους σχέσεις καθώς επίσης και συγκεκριμένες δυσκολίες γύρω από το σεξ.

Ατομική ψυχοθεραπεία

Η κλασική ψυχοδυναμική θεωρία πιστεύει ότι οί Σεξουαλικές Δυσλειτουργίες έχουν τις ρίζες τους στις εμπειρίες της πρώτης παιδικής ηλικίας και στις ενδοψυχικές συγκρούσεις, γι' αυτό και η θεραπεία στοχεύει στη διευκρίνιση και συνειδητό ποίηση αυτών των απωθημένων εμπειριών.
Όταν παράλογοι φόβοι και φαντασίες βγαίνουν στην επιφάνεια και γίνονται κατανοητοί, τα συμπτώματα των Σεξουαλικών Δυσλειτουργιών συχνά μετριάζονται. Παρόλα αυτά η ψυχοδυναμική προσέγγιση είναι λιγότερο αποτελεσματική από τη συμπεριφορική προσέγγιση των Μasters & Johnson που σε μικρό χρονικό διάστημα εξαλείφει συγκεκριμένα σεξουαλικά συμπτώματα.
Η ατομική ψυχοθεραπεία είναι πολύ χρήσιμη για άτομα των οποίων η Σεξουαλική Δυσλειτουργία είναι ένα μέρος γενικότερων ψυχολογικών δυσκολιών και τα οποία άτομα έχουν άλλα συμπτώματα για τα οποία ενδείκνυται η ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία.
(Σημ. Όσον αφορά όμως τον συνδυασμό ψυχοδυναμικής ψυχοθεραπείας και θεραπείας του σεξ, δηλαδή την ψυχοδυναμικά προσανατολισμένη θεραπεία του σεξ, πιστεύουμε ότι είναι η καλύτερη ίσως προσέγγιση για τις Σεξουαλικές Δυσλειτουργίες).

Σε περιπτώσεις Διαταραχής της Στύσης που δεν απάντησαν στην ψυχολογική θεραπεία, μπορεί να δοκιμασθούν ενέσεις στα σηραγγώδη σώματα του πέους (συνήθως ένα μίγμα παπαβερίνης, προσταγλανδίνης και φεντολαμίνης), που ο ασθενής μαθαίνει να τις κάνει μόνος του, αντλίες κενού ή τοποθέτηση προσθέσεων στο πέος.

Πηγή: http://kinitronews.blogspot.com/2012/09/blog-post_7018.html#ixzz2GFty2mIG